|
رسانهها از قاجار تاکنون شهادت میدهند؛
«وبا» تا «کرونا»؛ از حمام عمومی تا دستکشهای رهاشده
در نشریات دوران قاجار علت شیوع گسترده وبا درعدم توجه مردم به بهداشت و پاکیزگی شهر درج شده است. رسانههای امروز نیز تصاویر متعددی از رهاکردن دستکش و ماسک استفاده شده در سطح شهر منتشرکردهاند.
این روزها ایرانیان درگیر بلایی همه گیر به نام ویروس کرونا هستند که عجیب است و ناشناخته. ویروسی که جهشی ژنتیک پیدا کرده و درمانی برای آن پیدا نشده است. سرعت همهگیری این ویروس نیز حیرت انگیز است و به دلیل عدم رعایت نکات و دستورات بهداشتی متأسفانه روزانه عده زیادی را درگیر خود میکند.
مقابله با بیماریها و ریشه کن کردن آنها اصل پیشگیری وجود دارد و برای این اصل باید بهداشت فردی و بهداشت محیط، شهر و محل زندگی را رعایت کرد. در متون و نصوص دینی نیز مدام به رعایت بهداشت تاکید شده است. احادیث بسیاری از پیامبر و ائمه اطهار به دست ما رسیده که مدام بر بهداشت و پاکیزگی تاکید دارند. اسلام به عنوان دینی که اجتماع برایش اصلی مهم و اساسی است، بهداشت فردی را مقدمه پاکیزگی اجتماع میداند و همه دستورات بهداشتی ناظر به بهداشت و پاکیزگی جامعه نیز هست.
متأسفانه ما در بزنگاههای تاریخی، فرهنگی عمل نمیکنیم. در همین زمان شیوع ویروس کرونا که عقلا و شرعا باید بیش از قبل به دستورات بهداشتی فردی و جمعی عمل کنیم، با زیرپا گذاشتن آنها، باعث شیوع گسترده این ویروس شدهایم. مردمی که به ناچار باید در سطح شهر تردد کنند، شاهد بوده و هستند که دستکشهای یکبار مصرف و ماسکهای بهداشتی استفاده شده توسط برخی از شهروندان در سطح شهر رها شدهاند. این زبالهها میتوانند به طرز خطرناکی این ویروس را گسترش دهند.
مردمی که به ناچار باید در سطح شهر تردد کنند، شاهد بوده و هستند که دستکشهای یکبار مصرف و ماسکهای بهداشتی استفاده شده توسط برخی از شهروندان در سطح شهر رها شدهاند. این زبالهها میتوانند به طرز خطرناکی این ویروس را گسترش دهندتصاویر رها کردن این مواد عفونی به کرات در رسانهها منتشر شده است. عدم توجه به توصیهها و دستورات مقامات مسئول مبنی بر مسافرت نکردن نیز در همین راستا قلمداد میشود. اگر برخی دست از مسافرت برمیداشتند، اکنون این ویروس بیشتر استانهای کشور را زیر سلطه خود درنیاورده بود.
این عدم توجه به دستورات بهداشتی سابقه تاریخی دارد. در دوران قاجاریه که ملت ایران از قافله تمدن جهانی عقب افتاد و گذشته درخشان علمی بدل به نوستالژی شد، چندین بار بیماری آن زمان ناشناخته وبا شیوع پیدا کرده و ایرانیان بسیاری را به کام مرگ فرستاد. آن بیماری نیز از کشورهای دیگر به ایران سرایت کرده بود و متأسفانه عدم توجه به پروتکلهای بهداشتی هم از جانب حاکمان و هم از جانب مردم عواقب بدی را برای کشور به همراه داشت. در اکثر متون به جای مانده از دوران قاجاریه به این عدم توجه عامه مردم ایران به بهداشت اشاره شده است. یکی از دهشتناکترین این توصیفات را شیخ ابراهیم زنجانی در کتاب خاطرات خود با عنوان «شرح زندگانی من» به دست داده است. این کتاب با تصحیح غلامحسین میرزا صالح توسط نشر کویر منتشر میشود.
وبا در ایران
از قاجاریه به بعد اپیدمی وبا در ایران هفت بار ظهور کرد که ادامه اپیدمیهای جهان بود. موقعیت جغرافیایی ایران بین هند، خلیج فارس، روسیه و بین النهرین همیشه کشور را در معرض خطر شیوع بیماریها قرار میداد. وبا نیز برای نخستین بار از هند آمد و ایران را درگیر خودکرد. اکنون نیز با شیوع ویروس کرونا، کشور ما به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود گرفتار این بحران نیز شده است.
نخستین اپیدمی در ۱۲۲۵ قمری از بوشهر به کازرون، آباده، شیراز، اصفهان و مرکز ایران سرایت کرد و به کرانه دریای خزر رسید و از آنجا به روسیه، آلمان، انگلستان و فرانسه سرایت کرد و مجدداً در سالهای ۱۲۵۲ و ۱۲۶۸ ه. ق در تهران شیوع یافت. در سال ۱۲۸۶ ق نیز وبا از مکه توسط حجاج و زوار هندی به عراق و سپس از آنجا به ایران رسید و در تهران، قم، کاشان، بوشهر، کازرون و شیراز کشتار زیادی از مردم کرد. در سال ۱۳۰۰ ق و حتی در سال ۱۳۰۹ اپیدمی با شدت دوبارهای رخ داد و از روسیه به شمال ایران سرایت کرد و سال بعدش به تهران و جنوب ایران رسید و هفتمین اپیدمی نیز در سال ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲ ق رخ داد. در این سال وبا از طریق بصره به کرمانشاه رسید و از آنجا به همه ایران شیوع یافت. گفته شده که در تهران نزدیک به ۳۰ هزار نفر جان باختند.
در این سالها عبدالحسین میرزا فرمانفرما از طرف مظفرالدین شاه حاکم کرمانشاه بود و او هرچه هرچند که تلاش بسیاری برای قرنطینه زوار کرد، اما بازهم بیماری به ایران سرایت کرد. اسناد مکاتبات او درباره این بیماری در کتاب مهم و شاهکار «وبای عالمگیر» به کوشش منصوره اتحادیه، اسماعیل شمس و اعظم غفوری منتشر شده است که سند مهمی است از مبارزه با بیماری در ایران و اگر مسئولان وزارت بهداشت این آثار و این اسناد تاریخی را مطالعه کنند، بهتر میتوانند به مقابله با ویروسهای همه گیر در ایران بپردازند.
در اکثر متون به جای مانده از دوران قاجاریه به این عدم توجه عامه مردم ایران به بهداشت اشاره شده است. یکی از دهشتناکترین این توصیفات را شیخ ابراهیم زنجانی در کتاب خاطرات خود با عنوان «شرح زندگانی من» به دست داده است«وبای عالمگیر» با عنوان فرعی «اسناد، مدارک و مکاتبات عبدالحسین میرزا فرمانفرما در حکومت کرمانشاه ۲۲ – ۱۳۲۱ ق» را نشر تاریخ ایران در سال ۱۳۹۲ با شمارگان هزار نسخه، ۳۰۷ صفحه و بهای ۱۲ هزار تومان منتشر کرد. کتاب همچنین مقدمه عالمانهای به قلم دکتر منصوره اتحادیه دارد که مطالعهاش برای همه ایرانیها بویژه در این هنگام که ویروس همه گیر دیگری بر گرده ما سوار شده، ضروری است.
شیوع مکرر وبا در ایران
اسناد تاریخی در برخی بزنگاهها نکات بسیاری را برای نسل جدید روشن میکند. این اسناد به ما در زمینه همسنجی بین عصر خود با اعصار گذشته یاری میرسانند. به عنوان مثال با مطالعه کتاب «وبای عالمگیر» متوجه خواهیم شد که در هنگامهای که فرمانفرما به مقابله با بیماری برخاست و پست خود را ترک نکرد، اما بسیاری از حاکمان مناطق کشور از ترس بیماری محل مأموریت خود را ترک کرده و مردم را به امان خدا رها کنند. امروزه هم شاهد هستیم که نمایندگان مجلس شورای اسلامی از ترس کرونا مجلس یعنی نهاد قانون گذاری کشور را تعطیل کرده و امور مملکتی را از ترس جان خود معطل گذاشتهاند. بگذریم.
در بین اپیدمیهای مکرر وبا در ایران دو اپیدمی سهمگین در دوره ناصری رخ داد: در سالهای ۱۲۶۷ تا ۱۲۶۹ و ۱۲۸۴ تا ۱۲۸۵ هجری قمری. نکته جالب توجه این است که در اپیدمی اول برای نخستین بار خبر بروز وبا از طریق مطبوعات اطلاع رسانی شد. تأسیس تلگراف در سال ۱۲۷۴ ق نیز به دولت کمک کرد تا سریعاً از شرایط ایالات باخبر شود و به چاره بیفتد و نسبت به قبل در ایجاد «قرنطینه» بکوشد.
علت بروز وبا تا مدتها برای ایرانیان شناخته شده نبود. در سال ۱۸۴۹ م طبیبی انگلیسی به نام ژان اسنو، آلودگی آب آشامیدنی به فضولات انسان را علت اصلی بیماری دانست. در سال ۱۸۸۳ یا ۱۳۰۰ قمری رابرت کخ، میکروب شناس آلمانی میکروب وبا را کشف کرد. ولی با وجود تعدد اطبای فرنگی که در خدمت شاه یا شاهزادگان ایران بودند یا در سفارتخانهها مشغول بودند و به رغم اینکه عدهای از اطبای فرهنگی و تعدادی از اطبای ایرانی تحصیلکرده اروپا در دارالفنون تدریس میکردند، این کشفها تأثیری در پیشگیری اپیدمیهای مکرر نداشت.
اتحادیه در مقدمه خود بر کتاب «وبای عالمگیر» به نظر ویلم فلور درباره علت بروز دائمی وبا در ایران به این شرح اشاره میکند: «علت اصلی آن عدم درک رابطه بین بیماری و نبودن تقریباً کامل بهداشت فردی بود. ایرانیها به بیماریهای مسری عقیدهای نداشتند. با وجود اینکه از سال ۱۲۶۵ ق رابطه وبا با آلودگی آب شناخته شده بود و در ایران نیز انعکاسی یافت، اقدام مؤثری در این زمینه انجام نگرفت.
در بین اپیدمیهای مکرر وبا در ایران دو اپیدمی سهمگین در دوره ناصری رخ داد: در سالهای ۱۲۶۷ تا ۱۲۶۹ و ۱۲۸۴ تا ۱۲۸۵ هجری قمری. نکته جالب توجه این است که در اپیدمی اول برای نخستین بار خبر بروز وبا از طریق مطبوعات اطلاع رسانی شدخانهها اغلب آبریزگاه داشتند، دفع فضولات غیربهداشتی انجام میگرفت و اینها محال رشد مگس بودند. در بسیاری از مناطق روستایی آبریزگاه وجود نداشت و فضولات با آب آشامیدنی و شستشو مخلوط و آلوده میشد. صابون خیلی در دسترس نبود. آب آشامیدنی، غذا پختن و لباس شستن آلوده بود. مردم عقیده داشتند که آب جاری خالص است و به طور عمومی مردم اعتقاد به مسری بودن بعضی امراض نداشتند و افراد مریض را از افراد سالم جدا نمیکردند. جنازهها را در عمق زیادی دفن نمیکردند و مساله حمل جنازه به اماکن مقدس فاجعه بار بود. حمامهای عمومی محل سرایت انواع امراض بود. جمع آوری زباله وظیفه مالکین خانه بود که درست انجام نمیگرفت.
امراض به آلودگی آب ارتباط داشت. آبهای چشمه، چاه و قنات روستاها که در جویها جاری میشد، مخلوط با زباله و پسماندها شده و در آب انبار خانهها جمع میشد و مملو بود از انواع حشرات.» بنابراین نکته مهم در شیوع این بیماری و دفعات شیوع، عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی ایرانیان بود.
روزنامههای قاجاریه و مساله وبا
اشاره شد که نخستین شیوع وبا در دوران ناصری را روزنامهها اطلاع رسانی کردند. روزنامههای آن دوران وظیفه خود را اطلاع رسانی و بحث درباره پیشگیری یا معالجه بیماری میدانستند، اما متأسفانه اکثر مردم بیسواد بودند. روزنامهها علاوه بر بحث درباره پیشرفت وبا، معالجات و راه پیشگیری آن رعایت بهداشت عمومی را توصیه میکردند. به اوضاع شهرها، کثافت و آلودگی آب و مضرات آن میپرداختند.
روزنامه وقایع اتفاقیه در جمادی الاول ۱۲۶۷ ق. منتشر شد و در محرم ۱۲۶۸ وبایی را در کرمانشاه آغاز شد، خبر داد. از آن پس این روزنامه درج اخبار مربوط به شیوع مرض ادامه میداد. در ماه رجب بیماری در تهران تا روزی ۱۳۰ نفر را کشت و مردم از ترس پراکنده شدند و بیماری پخش شد. (متأسفانه این روزها نیز مردم به جای آنکه در منزل بمانند به مسافرت رفته و بیماری را با خود به همه جا منتقل میکنند.) دولت از طریق روزنامه وقایع اتفاقیه مدام مردم را ترغیب میکرد که بهداشت عمومی را رعایت کنند ولی اکثر اقدامات محدود به تهران بود. جزوهای هم درباره وبا منتشر شد، اما در نهایت هیچ یک از اقدامات نتیجهای نداشت.
در سال ۱۲۸۴ ق نیز ابتدا قحطی شدیدی رخ داد و پس از آن وبا همه گیر شد و کشتار زیادی از مردم بیدفاع و بیپناه کرد. اقدامات دولت در این بحران البته عملیتر بود، اما خبر این اقدامات در روزنامه وقایع اتفاقیه که نام آن به «دولت علیه» تغییر کرده بود، کمتر منعکس میشد و بیشتر اقدامات در روزنامه «ملتی» درج و در معرض دید مخاطب آن روزها قرار میگرفت.
روزنامه ثریا در شماره هفتم خود در رجب ۱۳۲۲ این گونه نوشت: «حدوث این امراض از سو تدبیر خودمان است و به قول حکمای اروپ وبا را خودمان دعوت کردیم و با اصرار در خانه خودمان آوردیم و بزرگان ما قرنطینه دولت را شکستندروزنامه ملتی در تهران با چاپ سنگی تحت اداره علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه تأسیس و بهطور ماهانه از سال ۱۲۸۳ ق منتشر شده است. این روزنامه در شماره اول خود در تاریخ پانزده محرم ۱۲۸۳ ق اسم روزنامه ملت سنیه ایران را داشت و بعد انتشارش قطع شد. پس از دو ماه دوباره با همین عنوان یک شماره دیگر از این نشریه منتشر شد و از شماره سوم به روزنامه «ملتی» تغییر نام داد. جمعاً از این روزنامه بجز شماره نخستش، ۳۴ شماره از آن منتشر شد و آخرین شماره آن در تاریخ جمعه بیستم جمادی الآخر ۱۲۸۷ منتشر شده است. این روزنامه مشی انتقادی هم داشت و هدف آن انعکاس اندیشهها و عقاید مختلف مردم بود، اما به دلیل فقر فرهنگی و بیسوادی مردم از هدف اولیه خود دور افتاد. اما به هر حال در زمینه انتشار اخبار و گزارشهای مربوط به وبا پرکار بود.
اما بجز روزنامههای وقایع اتفاقیه، دولت علیه و روزنامه ملتی، روزنامه دیگری از سال ۱۲۸۰ ق به سه زبان فارسی، فرانسه و عربی به نام روزنامه «علمیه» منتشر شد و در حوزه علوم مختلف از جمله نجوم، کیمیاگری، طب قدیم و طب جدید فعالیت میکرد، اما اطلاعاتش مخلوطی از باورهای مردم و خرافات و بعضی اطلاعات درباره پیشرفتهای جدید علمی بود.
در وبای پس از دوران ناصری مسائل و مشکلات سابق کماکان وجود داشت. روزنامهها نیز تا حدی درباره امراض و علل بروز و همه گیری و نحوه جلوگیری از آنها اطلاعات مفیدی را ارائه میدادند اما چندان چاره ساز نبودند. روزنامه ثریا در شماره هفتم خود در رجب ۱۳۲۲ این گونه نوشت: «حدوث این امراض از سو تدبیر خودمان است و به قول حکمای اروپ، وبا را خودمان دعوت کردیم و با اصرار در خانه خودمان آوردیم و بزرگان ما قرنطینه دولت را شکستند و این مهمان نامبارک را در بلاد ایران پراکنده کردند.» ثریا نشریهای مشهور در تاریخ مطبوعات ایران است که در دورههای مختلفی منتشر میشد. این روزنامه در قاهره پا گرفت و در دورههای دیگر برای انتشار به تهران و کاشان رفت.
یکی دیگر از روزنامههای مهم در این دوران که مدام بهداشت فردی و بهداشت محیطی را در مقالات متعددی گوشزد میکرد، روزنامه «تربیت» بود. این روزنامه را ذکاالملک فروغی، در دوران مظفرالدین شاه بنیان گذاشت و لقب نخستین روزنامه غیردولتی ایران را به خود گرفت.
نکته مهم این است که در نشریات هنگامه وبای عالمگیر در دهه ۱۳۲۰ ق، روزنامهها مدام مساله پاکیزگی شهرها را مطرح میکردند. حکمرانان نیز همه متفق القول شده بودند تا خاک روبهها و کثافات را از شهرها بزدایند تا بیماری همه گیر نشود. این راهکارها نشان از عدم توجه ایرانیان به بهداشت محیط و شهرها دارد. همچنین منع دفن اموات در شهرها و تشییع جنازه در این دوران در دستور کار قرار گرفت. متأسفانه در این دوران مواد غذایی نیز بسیار گران شد و قحطی پیش آمد. متأسفانه مردم اما به رهنمودها توجه نکرده و فی المثل منع تجمعات را رعایت نمیکردند و مانند عدهای که در هنگامه شیوع کرونا، به برخی اماکن مقدسه رفته و زبان خود را به ضریح میزنند، در آن دوران نیز مردم مدام مراسمهای روضه خوانی و سینه زنی برپا میکردند و بدون رعایت بهداشت فردی و جمعی، شفای خود و رفع بیماری را از طرقی متافیزیکی درخواست داشتند.
محافظه کاری برخی رسانهها
برخی روزنامهها از جمله «ایران سلطانی» نیز هرچند که دغدغه رفع بلا و بیماری از مردم ایران را داشتند، اما خبررسانی را با ملاحظه و محافظه کاری به پیش میبردند. منطق گردانندگان این روزنامه این بود که مخاطبان با مطالعه اخبار عریان، هراس زیادی در دلشان افتاده و استرس باعث گسترش و یا عود ویروس در نهاد انسانها میشود.
در مقابل روزنامههایی مانند «حبل المتین» هستند که مشی محافظه کاری را به کناری گذاشته و اخبار را بدون سانسور یا ملاحظه منتشر میکردند: «همین که اخبارنگاران اداره مطلبی را نوشته، مضایقه و ملاحظه نشده محض خدمت به دولت و ملت در اعتبار آن باک نخواهیم داشت. اگرچه به خیال بعضی در نزد اغیار کشف معایب خوب نیست لاکن برای استحضار دولت ابدمدت خیلی مثمرثمر است و روزنامه میتواند این مطلب را بفهماند.» البته این روزنامه سعی داشت به مقابله با شایعاتی که مردم را مضطرب میکرد نیز برخیزد.
به تاریخ رجوع کنیم
تاریخ درس عبرت است. با خواندن تاریخ دیگر نیازی نیست که تجربههای نسلهای پیشین را دوباره تکرار کنیم. ساخت فرهنگ امروز با تاریخ امکان پذیر است. شاید اگر مسئولان کشور و همچنین عامه مردم کتابهایی چون «وبای عالمگیر» را مطالعه کرده بودند، ما بسیار زودتر میتوانستیم کرونا را شکست دهیم. کاش پس از رفع این اپیدمی پژوهشگران با غور در نشریات دوران قاجاریه، به بحثی فرهنگی درباره علت تاریخی شیوع ویروسها در ایران بپردازند.
موافقت رئیس دیوان عدالت اداری با درخواست وزارت میراثفرهنگی برای اعمال ماده ۷۹ درباره ویلای نمازی
ویلای نمازی در فهرست آثار ملی ثبت شده باقی ماند
رئیس دیوان عدالت اداری با درخواست وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی برای اعمال ماده ۷۹ درباره ویلای نمازی موافقت کرد.
بهگزارش وزارت میراث فرهنگی، در حالی که باغ ویلای نمازی به دنبال شکایت مالکان این بنا بر اساس رأی بدوی و تجدید نظر از سوی دادگاه، از ثبت ملی خارج شده بود، با پیگیریهای ادارهکل حقوقی و املاک وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، رئیس دیوان عدالت اداری با اعمال ماده ۷۹ درباره این بنای ارزشمند موافقت کرد.
ابراهیم شقاقی مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در اینباره گفت: «ویلای نمازی با بیش از ۸ هزار مترمربع مساحت یک اثر ارزشمند به حساب میآید و همچنین بنای درون آن در سال ۱۳۸۶ بهعنوان میراث ملی ثبت شده است. این بنا به این دلیل حائز اهمیت است که به همراه ساختمانی در بغداد (ساختمان شورای برنامه ریزی و توسعه عراق) تنها آثار یکی از معماران معروف به نام جوپونتی در خاورمیانه هستند و یونسکو در حال حاضر مسئولیت مرمت اثر دیگر جوپونتی در بغداد را بر عهده گرفته است.»
او اضافه کرد: «این بنای ارزشمند از سوی میراثفرهنگی ثبت ملی شده بود؛ اما مالکان باغ ویلای نمازی شکایتی را علیه ما در دادگاه مطرح کردند و موفق شدند در دادگاه بدوی و تجدیدنظر حکم خروج از ثبت را در سال ۹۵ بگیرند.»
شقاقی گفت: «بهدنبال این اتفاق، موضوع جلوگیری از خروج از ثبت این اثر تاریخی در دستور کار این ادارهکل قرار گرفت و با انتخاب دکتر مونسان بهعنوان معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی وقت و تأکیدات او، این موضوع با سرعت و جدیت در همان سال پیگیری شد و درخواست اعمال ماده ۷۹ به رئیس دیوان عدالت اداری ارسال شد.»
مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی افزود: «با پیگیریهای مجدانه دکتر مونسان و این ادارهکل، خوشبختانه رئیس دیوان عدالت اداری با اعمال ماده ۷۹ درباره ویلای نمازی موافقت کرد و این اثر تاریخی همچنان بهعنوان یک اثر ثبت ملی شده باقی ماند و رأی قبلی باطل شد.»
او ادامه داد: «اعمال ماده ۷۹ به دو صورت است، اول اینکه رئیس دیوان عدالت اداری این موضوع را میپذیرد و دوم اینکه همزمان دستور بررسی در یک شعبه را نیز میدهد که در نهایت و با تلاشهای انجام شده، علاوه بر موافقت رئیس دیوان عدالت اداری با اعمال ماده ۷۹، دادگاه نیز به به نفع ما رأی داده است و تلاشهای وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در این باره به نتیجه رسید.»
او با بیان اینکه ویلای نمازی یک اثر بسیار ارزشمند است و اعمال ماده ۷۹ برای این اثر یک پیروزی مهم و خبر خوش برای دوستداران میراث فرهنگی به حساب میآید، یادآور شد: «با اعمال ماده ۷۹ و رأی دادگاه، هیچ رأی دیگری برای خروج از ثبت این اثر داده نخواهد شد و در همین رابطه گروهی را برای بررسی وضعیت ویلای نمازی اعزام کردهایم.»
اخبار
جریمه دیرکرد امانت کتابخانههای سازمان فرهنگی هنری بخشیده میشود
تمامی جریمههای دیرکرد کتابهای امانت گرفته شده توسط اعضای کتابخانههای سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در سال جاری بخشیده میشود.
به گزارش امتیاز، ایمان کرد، مدیر امور کتابخانهها و ترویج فرهنگ کتابخوانی در پی تماس برخی از اعضای کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مبنی بر اینکه به دلیل شیوع ویروس کرونا و توصیههای بهداشتی قادر نبودند کتابهای امانت گرفته شده را در موعد مقرر به کتابخانه ها تحویل دهند گفت: برای بازگشت کتابهای امانت گرفته به کتابخانهها عجلهای نداشته باشید.
وی تصریح کرد: از آن جا که به خاطر شیوع ویروس کرونا و بخشنامههای ابلاغی، فعالیت کتابخانهها محدود شده است از اعضای محترم کتابخانهها خواسته شده است نسبت به عودت به موقع کتابهای امانت گرفته شده خود به کتابخانهها دغدغه نداشته باشند و برای این کار از مراجعه حضوری به کتابخانهها و سایر مراکز فرهنگی هنری سازمان خودداری کنند.
مدیر امور کتابخانههای سازمان فرهنگی هنری با بیان اینکه به منظور رفاه حال شهروندان زمان عودت کتابخانههای امانت گرفته شده متعاقباً اعلام خواهد شد گفت: شهروندان و اعضای کتابخانهها برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانند در ساعات اداری با شماره تلفن 96653412 تماس بگیرند.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران 110 کتابخانه با متوسط سالیانه بیش از 5 میلیون نفر مراجعه کننده دارد که این روزها به دلیل تمهیدات اتخاذ شده برای جلوگیری از شیوع کرونا خدمات حضوری در آنها محدود شده و اغلب از طریق فضای مجازی به مخاطبان خدماترسانی میکنند.
«نبرد امام مهدی (عج)» مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد
کتاب «نبرد امام مهدی (عج)» مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد، به نویسندگی مهدی حاجی خداوردیجان توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس چاپ و منتشر شده است.
کتاب «نبرد امام مهدی (عج)» مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد، به نویسندگی مهدی حاجی خداوردیجان توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس چاپ و منتشر شده است.
اثر پیش رو روایت و بازخوانی عملیات امام مهدی (عج) است که در ۲۶ اسفند ۱۳۵۹ در منطقه عمومی دشت آزادگان و به طور اختصاصی، جبهه سوسنگرد یکی از مهمترین محورهای عملیاتی جنوب کشور، اجرا شده است. جبههای که ارتش عراق در آغاز جنگ برای دسترسی سریع به هدف اصلیاش، یعنی اشغال اهواز، آن را برگزید و در خیال واهی خود امید داشت مردم آن شهر به دلایل مختلف یاریاش میکنند اما مردم نه تنها هیچ قرابتی با گرایش و رویکرد دشمن نداشتند با هوشمندی و از خودگذشتگی علاوه بر آنکه مانع دستیابی نیروهای متجاوز به هدف خود شدند، با همیاری رزمندگان قوای دشمن را متوقف و زمینگیر و تلفات و خسارات چشمگیری به آنها وارد کردند.
طی حملات ارتش عراق به سوسنگرد در شش ماه اول جنگ این شهر یکبار اشغال و سهبار محاصره شد که هر بار با فداکاری رزمندگان قوای دشمن مجبور به عقبنشینی شدند. تا اینکه در یکصد و هفتاد و هفتمین روز جنگ تحمیلی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای مقاومت مردمی عملیاتی به ظاهر کوچک اما بسیار مهم را در قسمت غربی شهر سوسنگرد علیه قوای دشمن اجرا کردند عملیاتی که موجب تغییر نگرش جدی فرماندهان در تکنیک و تاکتیک رزمی در جنگ با عراق شد. در این عملیات نبوغ و خلاقیت جوانان پاسدار و نیروهای مقاومت مردمی در حد فوق انتظار آشکار شد، رزمندگانی که با درخشش کم نظیر در صحنه میدانی جنگ با اجرای شناساییهایی دقیق مواضع دشمن، طرحریزی مانور عملیات و هویتی جدید در عرصه مدیریت نظامی پیدا کردند از این رو اهمیت این عملیات ما را بر آن داشت که از وجوه مختلف به بررسی آن بپردازیم.
کتاب «نبرد امام مهدی (عج)» ۵ ویژگی دارد: ۱. ترسیم خطوط کلی باورهای اصلی و رایج جنگ و شرح اقدامات رزمندگان؛ آنهایی که فارغ از هیاهوی جنبی، صرفاً به منظور صیانت از نظام و حاکمیت جمهوری اسلامی تا حد نثار جانشان با دشمن متجاوز ستیز کردند.
۲. بهره گیری از اسناد، نویسنده کوشیده تا حد امکان از سندهای دست اول و اصلی بهره بگیرد و پیوسته منبع اطلاعات ارائه شده اعم از اسناد محرمانه و آشکار را ذکر کند.
۳. گفتگو با رزمندگان بخشهایی از کتاب بر پایه مصاحبه با رزمندگانی است که در عملیات یاد شده شرکت داشتهاند که جز عده معدودی بیشتر آنها تمایل به گفتوگو داشتند اگرچه بهسبب گذشت ۳۷ سال از آن واقعه برقراری ارتباط با رزمندگان آن دوران کاری بس دشوار بود.
۴. دقت در صحت منابع، مؤلف پیوسته کوشیده است در بهرهداری از منابع از صحت و سقم اسناد و اطلاعات مطمئن شود.
۵. در نتیجه مطالعه این کتاب، چند پرسش اساسی در حوزه اندیشه و تفکر نظامی و عملیاتی فرماندهان ساختار و سازمان و هنر برنامهریزیهای عملیاتی مطرح خواهد شد. سوالهایی چون اندیشه و تفکر عملیاتی عراق در انتخاب مسیر سوسنگرد به اهواز چگونه بود؟ این مسیر چه ویژگیهایی از حیث راهبرد نظامی و جنبههای تاکتیکی داشت؟ عملیات امام مهدی (عج) در چه شرایطی طرحریزی شد؟ طراحان اصلی عملیات امام مهدی (عج) چه کسانی بودند؟
آغاز جنگ و اشغال شهر سوسنگرد
صرف نظر از موقعیت و مشخصههای جغرافیایی و طبیعی سوال مهم این است که چرا این منطقه از حیث نظامی حائز اهمیت است؟ به عبارت دیگر چرا دشمن از میان سه محور که در جبهه جنوب برای تهاجم به ایران در نظر گرفته بود محور میانی یعنی جبهه دشت آزادگان شامل بستان دهلاویه سوسنگرد را به مثابه اصلیترین معبر وصولی نیروهای عراق برای اشغال اهواز برگزید.
نخستین اتفاق در این محور اشغال منطقه چزابه و پاسگاه سوبله بود تیپ ۳۵ لشکر ۹ زرهی عراق با عبور ۶ دستگاه تانک از تنگه پزابه اولین گام را برای اشغال شهر مرزی بستان برداشت و پیشروی به سمت بستان و سوسنگرد را آغاز کرد.
از توقف دشمن تا تثبیت موقعیت
شکست و ناکامی نیروهای لشکر ۹ زرهی عراق در جبهه سوسنگرد و محقق نشدن اهداف عملیاتیشان فرماندهی این لشکر را بر آن داشت تا برای دستیابی به پیروزی در این جبهه از اوایل آذرماه ۱۳۵۹ با همکاری لشکر ۵ مکانیزه، فشارهای جدیدی بر رزمندگان ایران اعمال کند.
در آستانه عملیات
در ۲۳ اسفندماه ۵۹ حدود ۱۸۰ نفر از نیروها مأموریت داشتند از کانالهای حفر شده در غرب رودخانه نیسان در دو محور اصلی چپ و راست و دو محور وسط که جنبه فرعیتر داشت عبور کنند تا ضمن ایجاد درگیری ایذایی و منحرف کردن حواس دشمن از حمله رزمنداگن از جناحین مقداری مهمات را به نزدیکترین محل به خط اول انتقال دهند تال نیروهای عمل کننده در جریان عملیات نگران کمبود مهمات نباشند. این مأموریت در محوریت راست بدون جلب توجه عراقیها در نهایت اختفا اجرا شد. ولی در محور چپ هنگام بازگشت نیروها عراقیها به حضور آنها مشکوک شدند و برای زمان کوتاهی به طرف نیروهای خود تیراندازی کردند. از سویی در حالی که همه چیز آماده میشد تا عملیات در موعد مقرر شروع شود، مشکل بزرگی پیش امد درست سر کانالی که به خاکریز دشمن ختم میشد، نیروهای عراقی ظرف یکی دو شب تعدادی مین والمر جدید کار گذاشتند که برای عملیات باید خنثی میشدند.
دستور حرکت و یک پیشنهاد غیر منتظره
با غروب آفتاب نماز مغرب و عشا به جماعت خوانده شد. سید مرتضی آوینی که با هماهنگی فرماندهان برای تصویربرداری از عملیات به منطقه عملیاتی رفته بود حالات روحی رزمدگان را در آستانه عزیمت به نقطه رهایی چنین بیان میکند: همه با هم یک صدا دعای فرج میخوانند. تاریکی شب همواره بهمثابه پوشش استتاری به کمک آنها آمده، هر کس در خلوتکده درونش دل به تنهایی سپرده و در اندیشه فردا با خدای خود نجوا میکند. برخی سجده رفتهاند و برخی رخ به آسمان دوختهاند و با چشمانی اشکبار به دعا مشغولاند.
حال و هوای قبل از عزیمت نیروها به نقطه رهایی شبی خاطرهانگیز بود. چهرهها همه گشاده و خوشحال و خندان. بچهها همدیگر را در آغوش گرفته بودند و حلالیت میطلبیدند. دل افراد شوری وصفناپذیر داشت. انگار در حال پرواز بودند. هیچ نگرانی، دلهره و دلواپسی در نگاه یا حرفشان دیده نمیشد. همه منتظر بودند که صحنهای به وجود آید تا در آن فداکارانه عمل کنند و سرانجام به شهادت برسند.
کتاب «نبرد امام مهدی (عج) مبدا تحول و بستری برای آزادسازی سوسنگرد، به نویسندگی مهدی حاجی خداوردیجان، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، با قیمت ۲۵ هزارتومان، توسط مرکز اسناد تحقیقات دفاع مقدس چاپ و منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
آژانسدار به اجبار هزینه لغو تور را از جیب می دهد!
یک فعال تور ورودی و خروجی گفت: هزینه کنسلی تورهای گردشگری را تا آخر نوروز باید از جیب مان به مسافران بدهیم چون هتلداران و بسیاری از ایرلاین ها زیربار آن نمی روند.
حمید روحانی گفت: منتظر هستیم تا ببینیم سیاستهای کلی دولت برای سفرهای نوروزی چیست. چون ما از الان برای سفرهای داخلی و خارجی نوروزی برنامه ریزی کردهایم.
این فعال گردشگری گفت: قبول داریم که اتفاق ناگواری رخ داده و باید دست در دست هم بدهیم تا از این شرایط عبور کنیم اما نباید این طور باشد که همه بار روی دوش بخش خصوصی گذاشته شود. بخش نامه وزارت میراث فرهنگی درباره عدم دریافت کنسلی تورها مبهم است و سهم هر یک در پرداخت زیانها مشخص نیست. ما نمیدانیم الان در شرایط فورس ماژور هستیم یا نه. درباره تورهای داخلی میتوان مشکل را حل کرد اما درباره سفرهای خارجی چه کار باید کنیم.
این مدیر دفتر خدمات مسافرتی بیان کرد: کارگزار خارجی قوانین خودش را دارد میگوید اگر از مبدا پرواز انجام نشود، یک قانون وجود دارد اگر آن کشور پروازهایش را کنسل کند یک قانون دیگر. اینها باید با همفکری وزارت میرا فرهنگی و وزارت امور خارجه و اتحادیههای صنفی همفکری و حل شود.
روحانی افزود: البته الان ما در برخی از موارد داخلی هم مشکل داریم به عنوان مثال برخی از هتلها برای کنسلی اتاق حاضر به عدم دریافت جریمه نیستند. درحالی که ما از الان به آنها پیش پرداخت دادهایم. نوروز سال ۹۸ به دلیل سیل بسیاری از سفرها کنسل شد، ما هنوز نتوانستهایم از برخی هتلها طلب مان را بگیریم. با این وجود پول مردم را دادیم.
|
|
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/4236/19213/75156
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/4236/19213/75157
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/4236/19213/75158
|
عناوین این صفحه
- «وبا» تا «کرونا»؛ از حمام عمومی تا دستکشهای رهاشده
- ویلای نمازی در فهرست آثار ملی ثبت شده باقی ماند
- اخبار