|
درباره ستاره «از نفس افتاده» سینما
«بلموندو» در فیلم «از نفس افتاده» در نقش یک سارق حرفه ای خودرو، قاتلی بی اخلاق و عاشق یک مهاجر آمریکایی که نقش آن را «جین سیبرگ» ستاره هالیوود بازی می کرد، با لقب «همفری بوگارت» فرانسوی شناخته شد و بسیاری نیز او را چیزی بین «بوگارت» و «جیمز دین» توصیف می کردند.
او که در ۸۸ سالگی شامگاه گذشته از دنیا رفت، با بینی بوکسوری، موهای پُرپشت و لبخند محجوبش، معمولا در نقش شخصیت های پروا و سرسخت فرانسوی بازی می کرد و در طول شش دهه فعالیت در سینما در بیش از ۸۰ فیلم از آثار هنری سینماگرانی چون «ژان لوک گدار» ، «فرانسوا تروفو»، «آلن رنه»، «کلود سوته» و «ژان-پیر ملویل» بازی کرد و علاوه بر آن در تعداد زیادی فیلم اکشن نیز مقابل دوربین رفت که بدلکاری های نقشش را نیز خودش انجام می داد.
«بلموندو» در سال ۱۹۸۹ برای بازی در کمدی-درام ساخته «کلود للوش» با عنوان «سفرنامه ای از یک کودک لوس» جایزه سزار بهترین بازیگر را دریافت کرد، اما از پذیرفتن این جایزه امتناع کرد چرا که جایزه سزار توسط یک هنرمند معروف به نام «سزار بالداچینی» طراحی شده بود که هرگز کار پدر بلموندو -که یک مجسمه ساز بود- را به رسمیت نشناخته بود.
این بازیگر در سال ۲۰۰۱ دچار یک سکته شدید شد که سمت راست بدنش را فلج کرد و حتی به مدت شش ماه قادر به صحبت نبود، اما او با این وجود در دو فیلم دیگر ظاهر شد که شامل نقش اصلی فیلم «یک مرد و سگش» (۲۰۰۹) بازسازی فیلم »کلاسیک نئورئالیستی «اومبرتو دی» ساخته «ویتوریو دسیکا» بود.
این سینماگر در جشنواره فیلم کن ۲۰۱۱ یک نخل طلای افتخاری دریافت کرد و در سال ۲۰۱۶ نیز شیر طلایی افتخاری جشنواره فیلم ونیز را به خانه برد و در سال ۲۰۱۷ نیز در حالی جایزه سزار افتخاری دریافت کرد که روی صحنه تعداد زیادی از ستاره های سینمای فرانسه او را همراهی کردند.
«بلموندو» در سال ۲۰۱۶ و در حالی که ۸۵ سال داشت در مصاحبه ای با مجله فیلم «پریمیر» در مورد حرفه خود گفت: «این شانس را داشتم که جزو آن دسته از بازیگرانی باشم که در انواع ژانرها بازی کردم، از فیلم های روشنفکرانه موج نو گرفته تا کمدی های خنده دار و واقعاً پشیمان نیستم».
«ژان-پل بلموندو» در ۹ آوریل ۱۹۳۳ در محله ای مرفه نشین در خارج از پاریس متولد شد. آثار پدرش را می توان در باغ تویلری در نزدیکی لوور و در نمای اپرای پاریس یافت. بلموندوی جوان دوچرخه سوار و دروازه بانی مشتاق فوتبال بود که در سال ۱۹۷۰ یکی از بنیانگذاران تیم فوتبال پاری سن ژرمن نیز بود. او همچنین در دوران نوجوانی به صورت حرفه ای بوکس کار می کرد و در ۹ مبارزه، چهار برد و یک تساوی به دست آورده بود.
در ۱۶ سالگی تصمیم گرفت بازیگر شود و سرانجام در کنسواتوار معتبر درام پاریس پذیرفته شد، جایی که با دوستان دیگر خوداز جمله «ژان روشفور»، «ژان پیر ماریل» و «برونو کرمر» آشنا شد. او در سال ۱۹۵۶ فارغ التحصیل شد اما پس از آنکه هیات داوران کنسرواتوار از اعطای نشان به وی خودداری کرد، از رسیدن به سالن نمایش کمدی-فرانسز پاریس محروم شد.
پس از ایفای نقش های کوتاه در فیلم هایی چون «گناهکاران جوان» از «مارسل کارن» (۱۹۵۸) و «یکشنبه خنده دار» (۱۹۵۸) ساخته «مارک آلگرت»، با موج نوی تازه شکل گرفته سینمای فرانسه همراه شد و در سومین «اثر کلود شابرول» که یک درام جنایی به ندرت دیده به نام «تور دونفره» (۱۹۵۹) بود ، حضور داشت و همچنین در فیلم کوتاه «شارلوت و دوست پسرش» (۱۹۶۰) ساخته «ژان لوک گدار» بازی کرد.
اما با بازی در فیلم «از نفس افتاده» به کارگردانی «گدار» بود که «بلموندو» را در فرانسه و خارج از کشور به اوج شهرت رساند. «بلموندو» در کنار «جین سیبرگ» در نقش گانگستری حیله گر به نام «میشل پوکارد» بازی می کرد که از روی شخصیت «همفری بوگارت» مدل برداری شده بود، درست همانطور که «گدار» فیلم های عصر طلایی هالیوود را با ساختارشکنی به یک اثر جسورانه جدید و مدرن تبدیل می کرد.
سیگارهای پی در پی و صحبت مستقیم با دوربین، اجرای سرزنده، بامزه و فیزیکی «بلموندو» در این فیلم نه تنها یکی از برجسته ترین کارهای حرفه ای او شد بلکه فیلم «از نفس افتاده» را به یکی از تأثیرگذارترین فیلم های تاریخ بدل کرد.
او در سال ۱۹۶۰ در یک فیلم دیگر نیز بازی کرد که در سالهای بعد به اثری موفق در سینمای فرانسه تبدیل شد؛ اولین فیلم بلند «کلود سوته» با عنوان «همه خطرات را در نظر بگیرید» که در آن «بلموندو» در کنار «لینو ونتورا» ظاهر شد.
از دید عموم مردم، «بلموندو» نماینده موج جدیدی از بازیگران با ویژگی های معمول و معیوب بود. او سالها بعد گفت: «انقلاب «از نفس افتاده» این بود که بازیگر نفش اصلی و جوان آن زیبا به نظر نمی رسید». او راه برای ستاره هایی با ظاهر معمولی مانند «رابرت دنیرو»، «آل پاچینو» و «داستین هافمن» هموار کرد که در فیلم های هالیوودی دو دهه بعد نقش پررنگی ایفا کردند.
او در ادامه در بیش از ۳۰ فیلم از فیلمسازان سرشناس بازی کرد: «هفت روز ... هفت شب» از «پیتر بروک» (۱۹۶۰) ؛ «دو زن» ساخته «ویتوریو دسیکا» (۱۹۶۰) ؛ «لئون مورین کشیش» و «کلاه» (۱۹۶۲) به کارگردانی «ژان-پیر ملیول»، «میمونی در زمستان» (۱۹۶۲) و «طمع در آفتاب» (۱۹۶۴) از «آنری ورنوی»، «مردی از ریو» (۱۹۶۴) ساخته «فیلیپ دو بروکا»، «آیا پاریس در حال سوختن است؟» (۱۹۶۵) ساخته «رنه کلمنت» و «پری دریایی می سی سی پی» (۱۹۶۹) به کارگردانی «فرانسوا تروفو».
بازی در دو فیلم به یاد ماندنی ساخته «ژان لوک گدار» شامل «زن زن است» (۱۹۶۱) و «پی یرو خله» (۱۹۶۵) نیز در کارنامه پربار «بلموندو» دیده می شود که نقش آفرینی او در «پی یرو خله» در کنار «آنا کارینا»، یکی از درخشان ترین نقش های او را در سینما رقم زد.
در دهه ۱۹۷۰، «بلموندو» بیشتر به سوی سینمای تجاری روی آورد و در تعدادی از فیلم های اکشن فرانسوی بازی کرد و در این فیلم ها بدلکاری ها را نیز خودش انجام می داد و چندین بار نیز مجروح شد. جسورانه ترین کار او در تریلر فیلم اکشن ساخته «آنری ورنوی» با نام «تماس گیرنده شب» (۱۹۷۵) بود، جایی که او از هلیکوپتر معلق شد و بالای یک متروی متحرک ایستاد.
«بلموندو» در اوایل دهه ۸۰ میلادی به بزرگترین ستاره گیشه فرانسه تبدیل شد و با فیلم هایی مانند «حرفه ای» (۱۹۸۱) ساخته «ژرژ لوتنر» و «سوپر آس» از «ژرار اوری» (۱۹۸۲) میلیون ها تماشاگر فیلم را به سینماها کشاند، اما در نهایت آسیب جدی در فیلم کمدی پلیسی «دستبرد» ساخته «الکساندر آرکادی» در سال ۱۹۸۵، پایانی بر دوران سلطنت «بلموندو» به عنوان یک قهرمان اکشن بود.
او در سال های بعد به تئاتر بازگشت و در نقش اصلی نمایش «سیرنو دو برژاک» بازی کرد و در سال ۱۹۸۹ نیز در نقش اصلی دو نمایشنامه نوشته «ژرژ فیدو» به روی صحنه رفت.
همچنین پس از فیلم «سفرنامه ای از یک کودک لوس» (۱۹۸۸)، «بلموندو» این بار در اقتباسی از رمان «بینوایان» با «کلود للوش» همکاری کرد و در نقش «ژان والژان» بازی کرد. در سال ۲۰۱۸ اعلام شد که او بار دیگر با «کلود للوش» در دنباله فیلم «سفرنامه ای از یک کودک لوس» بازی خواهد کرد، اما این اتفاق هیچگاه روی نداد.
سام نوری مطرح کرد؛
سباستین «گاندو» چگونه شکل گرفت؟
سام نوری که این شبها با نقش سباستین در سریال «گاندو» ظاهر شده بود درباره آن به عنوان اولین سریال جدی کارنامه خود گفت: من بازی در سریالها را با ژانرکمدی شروع کردم، کمدی برایم همیشه جذاب بوده است اما دوست داشتم تغییری در فضای بازیگری ام بدهم و «گاندو» اولین سریال جدی من در قاب تلویزیون است، البته همان نقشهایی هم که بازی میکردم کمدی نبود و فضایی متفاوت داشت.
وی ادامه داد: پیش از این در شبکه نمایش خانگی «شهرزاد» را هم داشتم که خیلی متفاوت ظاهر شدم و نقش فردی بود که از تمام زوایا و اتفاقات پنهان یک ماجرا خبر داشت.
توصیف جواد افشار از نقش سباستین
نوری با اشاره به اینکه قرار بوده است در فصل اول «گاندو» هم حضور پیدا کند، توضیح داد: در نهایت این همکاری به فصل دوم سریال رسید و آقای جواد افشار درباره نقش سباستین گفت نقشی است که هم جذاب است و هم در ارتباط با نقش شارلوت تاثیرگذار است.
این بازیگر اضافه کرد: سباستین خودش نقش منفی نیست اما به دلیل دلبستگی که به شارلوت دارد تن به یک سری کارها میدهد که حتی از چارچوب زندگی معمولی اش خارج است.
وی درباره مشورتهای جواد افشار در بازی این نقش و در کارگردانی کار عنوان کرد: آقای جواد افشار بیشتر در فضاسازی و لحن بازیگران مشورت میداد. او نویسندگی آرش قادری را دوست دارد، به متنهای او خیلی پایبند است و برای همین دیالوگها خیلی کم بازنویسی میشد و اگر قرار بود جملهای را تغییر دهد بیشتر لحن را دچار تغییر میکرد.
تلاش کارگردان برای باورپذیر کردن سریال
نوری با اشاره به بازخوردهای این سریال عنوان کرد: برای برخی مرغ همسایه غاز است و اگر همین محتوا توسط خارجیها ساخته شود آن را میپذیرند. با این حال بازسازی چنین قصههایی بسیار جذاب است همانطور که این سریال بسیار پرمخاطب بود و خیلیها آن را قبول داشتند، عدهای هم ممکن است نقد وارد کنند.
وی درباره تلاش برای شعاری نبودن سریال در ژانر امنیتی گفت: برای جواد افشار خیلی سخت بود که هم این ماجراها را به نوعی نمایش دهد که چیزی لو نرود و هم به گونهای آنها را دراماتیزه و طراحی کند که باورپذیر باشد. مخاطب امروز ما هم باهوش است و تمام جزئیات را با دقت میبیند و تحلیل میکند. نمره قبولی «گاندو» هم بر این اساس بالا بود و مخاطب تا نود درصد برایش باورپذیر بوده که چنین اتفاقاتی در کشور رخ داده است.
این بازیگر با اشاره به علاقه مخاطبان به نقش خود هم عنوان کرد: مخاطب بیشتر درگیر این بود که رابطهام در قصه با شارلوت چگونه است و میپرسیدند رایزن فرهنگی سفارت فرانسه چرا باید باج بدهد؟
وی درباره پرطرفدار بودن ژانر جاسوسی نیز عنوان کرد: خود من سریالهای جاسوسی را خیلی دوست دارم البته بیشتر خارجی دیدهام و برای من ژانر جذاب و به روزی است. یکی از دلایلی که «گاندو» هم مورد توجه قرار گرفت از همین حیث بود.
بازیگر سریال «گاندو» اضافه کرد: نیاز به همه ژانرها از کمدی تا جاسوسی و حتی کودک و درام در جامعه وجود دارد ما تجربیات مختلفی داریم که باید به مخاطب برسانیم و آنها را میتوان از طریق ژانرهای مختلف منتقل کرد.
ژانر کمدی و جاسوسی در روزهایی که تحمل تراژدی نیست
بازیگر سریالهای کمدی «لیسانسه ها» و «در حاشیه» با اشاره به تمایل مردم در این روزها برای تماشای برخی از ژانرها عنوان کرد: ممکن است در جوامعی به دلیل اتفاقات مختلف یک ژانر ارجحیت پیدا کند یا کمتر رغبت به آن باشد، امروز به دلیل چالشهای اقتصادی مردمی که روزانه از دست میروند و غمی که در آنها نشسته است شاید دیگر تحمل دیدن یک تراژدی دیگر نباشد و مخاطب بخواهد بیشتر کمدیها را ببیند.
وی اضافه کرد: هوشمندی سیاستگذاران است که بتوانند ژانرهای دیگری را در این فضا جایگزین کنند. شاید ما توان دیدن تراژدی را نداشته باشیم اما کمدی و حتی فضای جاسوسی میتواند دلنشین باشد چون مخاطب را از فکر و خیال در میآورد.
کارگردان کسی را که فقط یک ماسک داشت از صحنه بیرون میکرد
نوری درباره سختی کار در این سریال در شرایط کرونا توضیح داد: خیلی سخت و کاری پر لوکیشن بود که ما در گرما و سرما باید در حال کار میبودیم. جواد افشار نسبت به کرونا اصلاً شوخی نداشت، بچههای پشت صحنه همیشه دو تا ماسک داشتند و خود ما هم با یک فاصله یک متری به گونهای که در قاب تلویزیون به نظر میرسید به هم نزدیک هستیم بازی میکردیم جز قسمتهایی که در ماشین نشسته بودیم و یا ناچارا باید نزدیک هم میبودیم. با این حال آقای افشار خودش نظارت مستقیم روی پروتکلها داشت و مثلاً کسی را که یک ماسک داشت از صحنه بیرون میکرد. به دلیل همین مراقبتها هم بود که سر سریال فقط یک نفر مبتلا شد که آن هم در مرخصی و در سفر شخصی مبتلا شده بود.
وی در ادامه با اشاره به حضورش در شبکه خانگی و سینما گفت: این روزها یکی دو مجموعه هم در شبکه نمایش خانگی دارم که یکی از آنها کار مرتبط با کودک است و برای خودم جالب بود. همچنین در فیلم «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت الله حضور داشتم که دیده نشده است.
تحول در صنعت سینمای ایران با «قاتل و وحشی»
نوری درباره ویژگیهای این فیلم توضیح داد: آقای حمید نعمتالله خیلی برای این فیلم زحمت کشید و پشت مانیتور از فشار و استرسی که در ساخت فیلم به او وارد میشد عرق میریخت. فکر میکنم با این همه زحمت و تلاشی که برای فیلم صرف شده است وقتی اکران شود تحولی در سینمای ایران خواهد بود به ویژه که ما در ژانر وحشت فیلمی نداشتهایم که به این صورت جذاب باشد.
این بازیگر در پایان درباره سختیهای این فیلم نیز عنوان کرد: گریمهایی داشتیم که خیلی به حس و حال ما در فیلم کمک کرد و برخی از این گریمها اجرایش بیشتر از یک ساعت بود. بابک اسکندری طراحی چهره و گریم این فیلم را بر عهده داشت و ابتدا برای هر یک از نقشها یک ماکت ساخت تا بتواند گریمهای مختلفی داشته باشد.
«منفیِ ۳۶۲۵» مهمان رم ایتالیا و جوزپه تورناتوره شد
فیلم کوتاه «منفیِ ۳۶۲۵» به تهیه کنندگی و کارگردانی حسین بابائیان در جشنواره ای ایتالیایی حضور پیدا می کند.
پیمان شاه محمدی مدیر امور توزیع و فروش بین المللی فیلم کوتاه «منفیِ ۳۶۲۵» به تهیه کنندگی و کارگردانی حسین بابائیان از اولین حضور بین المللی این فیلم در جشنواره بین المللی Roma Creative Contest در رم ایتالیا خبر داد. نکته قابل توجه در این جشنواره حضور جوزپه تورناتوره کارگردان برنده اسکار و خالق فیلم هایی چون «سینما پارادیزو» و «مالنا» در مقام رئیس جشنواره است.
این جشنواره طی ۱۰ سال ده ها کارگردان جوان ایتالیایی و بین المللی را ارتقا داده و میزبان بسیاری از نمایندگان اصلی صحنه سینمای ملی بوده است.
بیش از ۶۰ فیلم کوتاه از بیش از ۸۰ کشور جهان در بخش مسابقه شرکت می کنند. این مسابقه در شش بخش رقابتی طراحی شده است و جوایزی به ارزش بیش از ۵۰ هزار یورو دارد.
تاریخ برگزاری جشنوار ه از ۲۰ تا ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۱ مصادف با ۲۹ شهریور تا ۴ مهر در کشور ایتالیا و در شهر رم خواهد بود.
در فیلم کوتاه «منفیِ ۳۶۲۵» ابوالفضل همراه، پروا آقاجانی، مهرانه عزآباد، میلاد حسینی، حلما ایمانی و میترا تبریز ی به ایفای نقش پرداخته اند.
این فیلم کوتاه، روایت یک موقعیت ضد جنگ است که به موضوع جنگ و هجوم داعش می پردازد که اثرات ناشی از آن، بیشترین آسیبش برای کودکان بی گناه سرزمین های مشرق زمین است.
سایر عوامل فیلم عبارتند از نویسندگان: حسین بابائیان، محسن یاراحمدی، مدیر امور پس از تولید: پیمان شاهمحمدی ، مدیر تصویربرداری: جواد کسانی، صدابردار: علی فضلی، تدوین و صداگذاری: پیمان شاه محمدی، گریم: سیده فرناز مرتضوی، منشی صحنه: فاطمه حوری نژاد، عکاس: کیمیا غفاری، مدیرتولید: مسعود داعی، دستیار اول کارگردان: میلاد حسینی، اصلاح رنگ و نور: فربد جلالی، مجری طرح: محمدرضا جهانگیرتاج.
اصغر فرهادی:
تحمل این همه خبر بد را ندارم
اصغر فرهادی که برای نخستین نمایش فیلم جدید «قهرمان» در آمریکای شمالی و در جشنواره فیلم «تلوراید» حضور داشته در مصاحبه ای با نشریه هالیوود ریپورتر شرکت کرده است.
داستان فیلم «قهرمان» درباره مردی به نام رحیم است که به دلیل بدهی در زندان به سر می برد اما تصمیم او برای بازگردادن کیفی پر از سکه طلا، شهرت خوبی برای زندان و او ؛ در شبکه های اجتماعی ایجاد می کند اما مثل همیشه ماجرای پشت شخصیت اصلی داستان، پیچیده تر از این مرد خوب در شبکه های اجتماعی است. داستانی که فرهادی با مشاهده ظهور و سقوط بسیاری از قهرمانان روزانه، تصمیم به روایت آن گرفت.
اصغر فرهادی کارگردان برنده اسکار ایرانی که در فیلم جدیدش «قهرمان» نقدی جدی بر شبکه های اجتماعی داشته درباره دلیل عدم استفاده از فیس بوک و تویئتر می گوید: «این شبکه های اجتماعی زمان زیاد می گیرند و از نقطه نظر احساسی، شخصی نیستم که بتوانم این حجم از اخبار بد را جذب کنم».
او دادمه داد: «اجازه نمی دهیم افراد دیگر کار اشتباه انجام دهند. نکته ای که برای من جاالب بود این است که برخی از آدم های معمولی اقدام به انجام برخی کارهای بشردوستانه در مقطعی از زندگی شان می کنند و مردم انتظار دارند آن فرد در تمام عمرش همانقدر بشردوست و خیرخواه باشد و گذشته و آینده وی را انکار می کنند. نمی گویم افراد باید کار بد و اشتباه انجام دهند اما هر فردی برای این که یک بشر باشد ناگزیر اشتباهاتی دارد».
فرهادی پیش از این با دو فیلم «جدایی» (2011) و «فروشنده» (2016) موفق به کسب جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان شده و فیلم «جدایی» در شاخه بهترین فیلمنامه نیز نامزد کسب جایزه بود. کمپانی آمازون که توزیع فیلم «قهرمان» را در آمریکا بر عهده دارد و قرار است این فیلم را از تاریخ 7 ژانویه اکران عمومی کند نه تنها برای شاخه بهترین فیلم بین المللی (فیلم غیر انگلیسی زبان)، بلکه در شاخه های بهترین کارگردانی و فیلمنامه نیز برای موفقیت فیلم جدید فرهادی تلاش می کند.
فرهادی همچنین درباره عدم حضور در مراسم اسکار 2017 نیز به هالیوود ریپورتر توضیح داد: «ما با توزیع کننده فیلم در آمریکا صحبت کردیم و قرار شد در مراسم اسکار شرکت کنیم اما ممنوعیت سفر از 7 کشور مسلمان از جمله ایران به آمریکا را که از سوی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور وقت آمریکا صادر شده بود را یک بی احترامی به مردم ایران و دیگر کشورها دانستم. این موضوع که من می توانستم به آمریکا سفر کنم و دیگران نمی توانستند احساس بدی به من القا کرد و به مدت دو شب بر روی یک بیانیه کار کردم که تنها به موضوع ممنوعیت ورود مسلمانان مرتبط نبود، بلکه به ایران، آمریکا و هر جایی مرتبط بود که مردم را با دسته بندی از یکدیگر جدا می کنند».این کارگردان ایرانی با اشاره به این که از فرصت ایجاد شده به دلیل توقف تولید فیلم «قهرمان» به سبب همه گیری ویروس کرونا در ایران برای انجام تغییراتی بر روی فیلمنامه استفاده کرده، درباره آمار بالای مرگ و میر در ایران بر اثر ابتلا به ویروس کرونا گفت: «مردم این موضوع را فراموش نمی کنند و این شرایط بسیار ناراحت کننده ای است و هر روز شما فقط خبر بد می شنوید و امیدی به تغییر این وضعیت نیست.» فرهادی که قرار است فیلم بعدی اش را خارج از ایران بسازد در پاسخ به سوالی درباره این که فیلم هایش بدون محدودیت ها چگونه می شدند نیز گفت: «خیلی چیزها فرق می کرد. نمی توانم دقیقا بگویم اگر کاملا آزاد بودم فیلم هایم چه شکلی می شد، اما می دانم که متفاوت می شدند چرا که ذهنم آزادتر بود. زمانی که برای سالها روی یک جاده ناهموار قدم می زنید، قدم زدن شما نیز شبیه ای جاده ناهموار می شود و وقتی وارد یک جاده صاف می شوید مدتی زمان می برد تا بار دیگر به شکل معمول قدم بزنید. بنابراین نمی توانم به شما بگویم چطور روی یک جاده صاف و هموار قدم میزنم اما می دانم که آسان تر خواهد بود.»
اخبار
از «پیشخوانی» در ماه صفر چه میدانیم؟
پرداخت کامل به آواها و نواهای مرتبط با ایام سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا در گذرگاه تاریخ به طور حتم نیازمند بررسیهای همه جانبه ای است که انعکاس آن در گزارشهای رسانهای طبیعتاً فقط محدود به بازتاب چکیدهای از این اقیانوس بیکران میشود.
شرایطی که اگرچه در این سالها به دلیل بعضی نگاههای تحریف یافته، غیر علمی و ممزوج یافته با برخی دیگر از گونههای موسیقایی توسط بعضی از آواگران و ذاکران حسینی به سمت و سوی دیگری رفته و خوب یا بد با استقبال مخاطبان نیز مواجه شده، اما میتواند نمایشگر قدرت و عظمتی باشد که این نوع موسیقیها به واسطه الهام از حماسه عظیم و تا ابد ماندنی عاشورا و البته نبوغ و استعداد مثالزدنی هنرمندان ایرانی دربرگیرنده ابعاد متنوع و جذابی هستند که گوش هر شنوندهای را نوازش میکند. و ایکاش تعداد بیشتری از ذاکران، نوحه خوانان و راویان موسیقایی این بخش مهم از تاریخ در خوانش آنچه به عزاداران و ارادتمندان حضرت سیدالشهدا (ع) ارائه میدهند، از این گنجینه گرانبها بهره مند شوند.
آنچه در این گزارش پیش روی خوانندگان قرار گرفته، فقط بخشی از اقیانوس بیکران موسیقی نواحی ایران در حوزه نواها و نغمات مذهبی است که بخشی از آن با تکیه بر ملاحظات و روایت مکتوب جهانگیر نصری اشرفی از پژوهشگران و نویسندگان شناخته شده موسیقی نواحی ایران در مجموعه صوتی و پژوهشی «موسیقی مذهبی شیعیان ایران» که چند سال گذشته توسط نشر «ماهور» به مدیریت محمد موسوی منتشر شده، به رشته تحریر در آمده و هم اکنون با اجازه ناشر در دسترس مخاطبان قرار میگیرد.
«پیش خوانی» یک هنر در حال انقراض اما بسیار ارزشمند
در پنجمین روایت از این نوشتار رسانهای تلاش شده تا ضمن ارائه توضیحاتی اجمالی از گونه «پیش خوانی» به عنوان یکی از نواهای مهجور و در حال انقراض نواهای آیین به ارائه نمونههایی از آن نیز پرداخته شود. این مجموعه لحنها و قطعات مورد استفاده مشتمل بر قطعاتی از نوحهها و پیش خوانیهای رایج در چند شهر کشور است.
جهانگیر نصری اشرفی درباره مقوله «پیش خوانی» توضیح داده است: «پیش خوانیها به طور مستقیم با تغییر متن و اشعار، از تصانیف رایج موسیقی ردیفی اخذ شدهاند و یا تعزیه خوانهای مبدع چنین آهنگهایی را مبتنی بر تصنیفهای ردیفی خلق کردند. پیش خوانی از چند دهه پیش منسوخ شده و در تعزیه خوانیهای کنونی مورد استفاده قرار نمیگیرند.
وی با تعریف مختصری از پیش خوانی گفته است: پیش خوانی آوازی با متر معین و تصنیف گونه است که در گذشته پیش از آغاز مجالس تعزیه، به خاطر اعلام آغاز شبیه خوانی و فراخواندن مردم به تماشای آن، بر روی بامهای بلند و گاه به صورت سیار در کوچه پس کوچههای آبادیها و محلهها اجرا میشد. این گونه نغمهها مأخوذ از تصنیفها و ترانههای متداول بوده و اشعار آنها به فراخور مضامین تعزیه تصنیف می شده است.
شرایط اجرای «پیش خوانی» در مجالس تعزیه خوانی
این پژوهشگر در توصیف شرایط اجرای «پیش خوانی» معتقد است: در جریان شکلگیری و تکامل تعزیه، علاقه به اجرای پیش خوانیها منجر به پیدایش تصانیفی بدیع و پرتعداد شد. پیش خوانیها از نظر نحوه اجرا، مکان اجرا، مجریان و موقعیت کاربرد آنها نسبت به هم متفاوت بودند. از همین رو این گروه از الحان در برخی مناطق به صورت انفرادی و در برخی دیگر از نواحی تعزیه خیز به صورت گروهی به اجرا در میآمد. شرایط سنی مجریان نیز با چنین تفاوتهایی روبهرو بوده و گاهی دختران نابالغ در همسراییهای پیش خوانی مشارکت میکردند.
مکان اجرای پیش خوانی نیز با تفاوتهایی همراه بود، بنا بر مسائل فوق این جز از تعزیه در نواحی مختلف حتی از نامهای گوناگونی چون پیش خوانی، پیش واقعه، نوحه، شور حسینی، نوحه عمومی، نوحه اخبار، کلّه پشت بامی و غیر برخوردار بوده و ضمن تفاوت در عنوان، با اختلافاتی در نحوه و شکل اجرا نیز همراه بودند.
فرم اجرایی پیش خوانی عموماً از دو شکل مشخص برخوردار بود، یک نوع از پیش خوانی از آغاز تا انجام آن به صورت همسرایی و هم خوانی دسته جمعی اجرا میشد، در اجرای دوم یک نفر به عنوان سرخوان بخش اصلی و عمده اشعار را اجرا نموده و گروهی دیگر در ترجیع بندها و یا گوشوارههای شعر با سرخوان همراهی نموده و به مبادله آوازی میپرداختند.
لازم به ذکر است که پیش خوانیهایی که متن آنها در رثا یا وصف مصیبت هریک از امامان و اولیا و اهل بیت باشد با نام افراد مذکور نامگذاری میشود، به طور نمونه، پیش خوانیهایی چون پیش خوانی امام، پیش خوانی حر»، «پیش خوانی مسلم»، «پیش خوانی ابوالفضل» در رثای شخصیتهای یادشده و وصف آلام، ستمها و رنجهایی است که افراد مذکور متحمل شدند.
«پیش خوانی عمومی» در برگیرنده چه مفهومی است
متن برخی از پیش خوانیها روایت ماه محرم، وقایع صحرای کربلا و مضامینی عام در ارتباط با رویدادها و سرگذشت امام بوده و به همین دلیل با عنوان پیش خوانی عمومی شناخته میشدند. این نوع پیش خوانیها جهت همه مجالس تعزیه مورد استفاده قرار میگرفتند.
البته برخلاف پیش خوانیهایی که به نام افراد و یا به موضوع خاصی اختصاص داشتند، تنها در همان مجالس تعزیه کاربرد داشتهاند. به طور مثال پیش خوانی امام فقط در مجلس تعزیه شهادت امام مورد استفاده قرار میگرفت.
افتتاح نمایشگاه تعزیه «شبیه حسین(ع)»؛
از سپر با پوست کرگدن تا نذرهای نظامی
تئاتر ایران از داشتن موزهای دائمی محروم است و در تمامی حوزههای خود با فقدان این مهم مواجه است. البته مجموعه دارانی شخصی وجود دارند که با دغدغه و علاقهمندی به تئاتر اسنادی را در این خصوص گردآوری و نگهداری میکنند ولی مکانی برای ارائه آنها وجود ندارد.
وجود موزه و ارائه اسناد مختلف علاوه بر ارائه روند و تاریخ تئاتر در ایران، امکان پژوهش و بررسی دورههای مختلف تئاتری کشور را میسر میکند که متأسفانه مدیریت کلان فرهنگی به این امر توجهی ندارد.
تعزیه نیز به عنوان هنری آیینی از این امر مستثنی نیست و علیرغم اینکه بسیاری از مدیران و مسئولان فرهنگی تعزیه را هنری ملی و مذهبی میدانند، تعزیه از داشتن موزهای دائمی محروم است.
از روز سه شنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ اتفاقی خوب اما موقت در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی رقم خورد و آن افتتاح نمایشگاه نسخ و ادوات تعزیه «شبیه حسین (ع)» در گالری ابوالفضل عالی است که در ذیل دومین سوگواره تعزیه خوانی «شبیه حسین (ع)» برگزار شده است.
در این نمایشگاه که با حضور کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، سعید اسماعیلی، توحید معصومی و مرشد محسن میرزاعلی به همراه تعدادی از مدیران حوزه هنری و هنرمندان و فعالان تعزیه افتتاح شد، بخشی از مجموعه نسخ و ادوات تعزیه که توسط مهدی دریایی پژوهشگر، نویسنده و تعزیهخوان گردآوری شده در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.
بخشی از نمایشگاه «شبیه حسین (ع)» به البسه تعزیه اختصاص دارد که طی آن لباسهای تعزیه بازار اراک، لباسهای دست دوز دوران صفویه و همچنین البسه تعزیه دوران قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم به نمایش گذاشته شده است.
بخش ادوات تعزیه نیز یکی از بخشهای جذاب و دیدنی این نمایشگاه است؛ از شمشیرها، زرهها و کلاه خودهای دست ساز جنگی که وارد تعزیه شدهاند، سپرهای جنگی از جنس پوست کرگدن که قابلیت ترمیم خود را تنها با قرار گرفتن در آب دارند تا شمشیرها، زرهها و کلاه خودهای دست ساز مختص تعزیه که در دوران صفویه و پهلوی اول ساخته شدهاند و ادواتی که در دوران انقلاب اسلامی ساخته و مورد استفاده قرار گرفتهاند.
در بخش ادوات تعزیه نمایشگاه «شبیه حسین (ع)»، شمشیرهایی نظامی نیز در معرض دید قرار گرفتهاند که توسط نظامیان بازنشسته در دوران قاجار و پهلوی نذر تعزیه و مجالس تعزیه شدهاند.
نمایش وسایل دراویش که در تعزیه مورد استفاده قرار میگیرند، خنجرهای مختلف ایرانی از دوران صفویه و قاجار گرفته تا خنجرها و شمشیرهای روسی و انگلیسی اهدا شده به مجالس تعزیه و ادوات دیگر نظیر ساعد بند از دیگر جذابیتهای این نمایشگاه است.
در این بخش سر امام (ع) دست ساز از چوب و همچنین عروسک پارچهای شبیه علی اصغر (ع) که هر ۲ متعلق به دوران قاجار هستند و در مجالس تعزیه مورد استفاده قرار میگرفتند نیز در معرض دید مخاطبان قرار گرفته است. ماسکهای مختلف از جمله شیر، دیو و جن نیز در این بخش نمایش داده شدهاند.
|
|
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9585/29070/99835
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9585/29070/99836
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9585/29070/99837
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9585/29070/99838
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9585/29070/99839
|
عناوین این صفحه
- درباره ستاره «از نفس افتاده» سینما
- سباستین «گاندو» چگونه شکل گرفت؟
- «منفیِ ۳۶۲۵» مهمان رم ایتالیا و جوزپه تورناتوره شد
- تحمل این همه خبر بد را ندارم
- اخبار