|
معرفی یازده کتاب با موضوع گفتار، سیره و زندگانی امام حسن مجتبی
مطالعه زندگی ائمه شیعه باید به عنوان یکی از لوازم تغییر سبک زندگی قرار گیرد و در این میان زندگی سیاسی و اجتماعی امام حسن (علیهالسلام) از جایگاه خاصتری برخوردار است. مطالعه سیره و روش زندگی اهل بیت (علیهمالسلام) باید در برنامه روزمره همه ما قرار گیرد چرا که رسیدن به هدف تغییر سبک زندگی بدون درک زندگی ائمه (علیهمالسلام) امکان پذیر نیست.
در سالروز شهادت مظلومانه امام حسن مجتبی (علیه السلام) به معرفی تعدادی از کتابهای چاپ شده در خصوص این امام همام، اختصاص دادهایم تا با معرفی برخی از کتب مناسب در زمینه زندگانی امام حسن مجتبی (علیه السلام)، فرصتی برای مخاطبان در زمینه آشنایی بیشتر با ایشان فراهم آید.
۱. فراتر از قیام (مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب درباره امام حسن مجتبی علیهالسلام از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۷)
آیتالله العظمی سید علی حسینی خامنه ای
مؤسسه حدیث لوح و قلم
قیمت: ۶۵ هزار تومان
این کتاب مجموعه بیانات مقام معظّم رهبری درباره حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام میباشد که طی سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۷ توسط معظمله ایراد شده است. از جمله ویژگیهایی که این کتاب را از سایر آثار مشابه متمایز میکند این است که:
الف. به دلیل شمول حداکثری بیانات میتواند به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گیرد.
ب. محتوای آن بر اساس سیر تاریخی ایراد سخنرانیها تنظیم شده است تا سیر تتبعی و یا تغییر احتمالی دیدگاه معظمله برای مخاطب مشخص گردد. همچنین از حذف مواردی که ممکن است تکراری به نظر بیایند، جلوگیری شود.
پ. فهرست موضوعی آن چهارچوب و نظام فکری معظمله درباره ابعاد مختلف زندگی امام حسن را برای مخاطب روشن میکند؛ زیرا به شیوه نمایه معکوس بر مبنای چکیدههای استخراج شده از متن، تنظیم شده است. این اثر مشتمل بر هفت بخش کلی با عناوین کلیات، شخصیت، سیر حکومت، پس از حکومت، صلح، پس از صلح و درسهایی از حکومت میباشد.
۲. صلح امام حسن علیه السلام، پر شکوهترین نرمش قهرمانانهی تاریخ
آیتالله شیخ راضی آل یاسین (نویسنده)
آیتالله العظمی سید علی حسینی خامنه ای (مترجم)
انتشارات انقلاب اسلامی
قیمت: ۵۲ هزار تومان
کتاب با گفتاری نسبتاً مفصل از علامه عبدالحسن شرفالدین، رهبر شیعیان لبنان در نیمه دوم قرن گذشته هجری قمری و پیشگفتار کوتاه نویسنده درباره تحقیق و کتابش آغاز میشود و پس از پرداختی کوتاه به زندگینامه و سیره و سیمای حضرت امام حسن علیهالسّلام به سراغ محور اصلی بحث یعنی زندگی سیاسی پرفراز و نشیب ایشان میرود.
در بخشهای دوم و سوم که پیکره اصلی تحقیق را شکل میدهند، سخن از موقعیت سیاسی ویژه آن روزگار و چرایی و چگونگی صلح و پیامدهای آن است؛ نویسنده با نگاهی ژرف به تحلیل دادههای تاریخی و مدارک و اسناد معتبر پرداخته و تصویر روشن و منسجمی از موضوع ارائه نموده است.
در بخش پایانی نیز مقایسهای کوتاه و فشرده میان شرایط زمانه امام حسن با روزگار امام حسین علیهماالسلام صورت گرفته است.
۳. دو امام مجاهد (شش گفتار از رهبر معظم انقلاب در تحلیل مبارزات سیاسی حسنین (علیهماالسّلام))
آیتالله العظمی سید علی حسینی خامنه ای
انتشارات انقلاب اسلامی
قیمت: ۳۵ هزار تومان
نوع نگاه معظّمٌ له در این شش گفتار، بسیار بدیع است و با اینکه در زمان ایراد این بیانات در سن ۳۲ و ۳۳ سالگی بودهاند. منابع روایی و تاریخی متعدّدی مورد استفادهی ایشان قرار گرفته است که سخنرانی ایشان را بسیار متفاوت از سخنرانیهای معمول آن زمان و حتّی حال حاضر میکند و بیشتر به جلسات علمی و درسی محقّقانه شبیه است.
هم اینک این گفتارها پس از ۴۴ سال با امید به افزایش معرفت جامعهی اسلامی نسبت به سیرهی سیاسی ائمّه (علیهم السّلام) در اختیار عموم مردم انقلابی و متعهّد جامعهی اسلامی قرار میگیرد.
۴. کنوزالحکم و فنون الکلم (خطبهها، کلمات قصار، مواعظ و مفاخر امام حسن مجتبی علیه السلام)
علامه حاج سید محمد حسن میرجهانی رحمه الله
انتشارات طوبای محبت
قیمت: ۷۵ هزار تومان
کتاب ارزشمند «کنوزالحکم و فنون الکلم» اثر محدث خبیر، فقیه محقق آیت الله میرجهانی است که به کلمات گهربار و سخنان درباره امام حسن مجتبی علیه السلام اختصاص دارد.
در این اثر بی بدیل، خطبهها، مواعظ، نامهها، کلمات قصار حضرت جمع آوری گردیده است که برخی از بخشهای مهم کتاب عبارت است از:
دادخواهی امام حسن علیه السلام در روزظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف
خطبۀ امام حسن علیه السلام برای مردم و خطباء اهل شام
جواب امام حسن علیه السلام به سوالات حضرت خضر علیه السلام
کلمات قصار امام حسن علیه السلام
کرامات امام حسن علیه السلام به سائل
مواعظ امام حسن علیه السلام قبل از شهادتشان
مفاخرۀ امام حسن علیه السلام بر معاویه و یارانش
این اثر گرانمایه با رعایت حفظ کامل امانت در اصل متن، سعی گردیده با ویرایش اجمالی و تبویب و ذکر منابع، با هدف نشر معارف امام حسن علیه السلام تقدیم علاقمندان فرهنگ اهل بیت علیه السلام گردد.
۵. صلح امام حسن علیه السلام
علامه شهید مرتضی مطهری
انتشارات صدرا
قیمت: ۴ هزار تومان
کتاب صلح امام حسن علیه السلام که بخشی از کتاب سیره ائمه اطهار علیهم السلام اثر استاد مطهری است، حاصل دو جلسه بحث و انتقاد در این موضوع در انجمن اسلامی پزشکان در دهه ۱۳۵۰ و قبل از انقلاب اسلامی است. در این کتاب شرایط زمان امام حسن علیه السلام که منجر به این صلح شد و نیز مواد صلحنامه تشریح شده است و اینکه این مواد به نفع جبهه امام حسن علیه السلام بود و البته معاویه نقض پیمان کرد و به آن عمل نکرد و این امر زمینه قیام امام حسین علیه السلام را فراهم نمود.
در این کتاب با تحلیل تاریخی دقیق آن متفکر شهید آشنا میشوید.
۶. زندگانی امام حسن مجتبی علیه السلام
استاد سید هاشم رسولی محلاتی
انتشارات بوستان کتاب
قیمت: ۶۴ هزار تومان
امام حسن مجتبی (علیهالسلام) نیز یکی از امامان معصوم (علیهالسلام) است که مطالعه زندگی ایشان آموزه های فراوانی از معارف دینی و انسانی را به دست می دهد. در این باره کتاب های فراوانی نوشته شده اما در اثر حاضر، مؤلف با نثری روان و استناد به منابع کهن، در دوازده فصل، همه جنبه های زندگیِ این امام معصوم (علیهالسلام) را کاویده است.
۷. تحلیلی از زندگی سیاسی امام حسن مجتبی علیه السلام
سید جعفر مرتضی عاملی
محمد سپهری (مترجم)
انتشارات بوستان کتاب
قیمت: ۳۷ هزار تومان
سلوک سیاسیِ امام حسن مجتبی (علیهالسلام)، فراز برجسته تاریخ اسلام و مقطعی بسیار پرنکته و درسآموز است. اما مورخان و تحلیلگران کمتر به آن همت گماشته و در معرفی ایشان بیشتر به نقل حوادث و وقایع عادی پرداختهاند.
ولی در اثر حاضر، مؤلف با تسلط بر منابع تاریخی، جنبههایی از حیات سیاسی آن حضرت را در سه مقطع مهم تاریخ، بررسی و تحلیل کرده است: در عهد رسولخدا (ص)، در عهد شیخین و در عهد عثمان.
۸. عشق در براب عشق
امید کوره چی
کتابستان معرفت
قیمت: ۴۱ هزار تومان
فضای “عشق در برابر عشق” نمایانگر عادات و رفتار مردم عربستان با گذشت نیم قرن از اشاعهی دین اسلام بوده و ترسیماتی از شهر کوفه و فرهنگ و منش مردم آن نیز به دست میدهد. “امید کوره چی” موفق شده تا احادیث و موعظات امام حسن مجتبی (علیهالسلام) را نیز در بستر قصه قرار دهد و به این ترتیب مخاطب علاوه بر خواندن اثری داستانی، با سخنان گهربار این امام بزرگوار نیز آشنا میشود. “امید کوره چی” هویت ایرانی خود را نیز به این داستان گره زده و قصه را پیرامون شخصیت یک جوان ایرانی به نام هرمز شکل میدهد. هرمز دلش را به یکی از دختران عرب باخته. اما نه هر دختری؛ معشوقهی او دختر یکی از اشراف عرب است و هرمز رقیبان دیگری نیز دارد. بالاخره بین او و یکی دیگر از رقبایش یک مسابقهی رزمی برقرار میشود تا هر کس که در این نبرد موفق شد، به عنوان برنده ی ماجرا انتخاب شود. اما این تنها شرط خانوادهی دختر نیست. آنها مهریهای سنگین برای دخترشان قرار دادهاند و آن به قتل رساندن امام حسن مجتبی (علیهالسلام) است. اینجاست که “عشق در برابر عشق” قرار میگیرد و هرمز باید بین ترور امام دوم شیعیان و رسیدن به عشق زندگی اش یکی را انتخاب کند
۹. غنچه دلتنگ
حسین سیدی ساروی
انتشارات معارف
قیمت: ۲۵ هزارتومان
غنچه دلتنگ چهارمین جلد از مجموعه سبک زندگی معصومین (علیهالسلام) است که با استفاده از منابع روایی و تاریخی معتبر نوشته و عرضه شده است.
ویژگیهای کتاب غنچه دلتنگ:
۱- نگاه تازه و بیان سیره کاربردی و سبک زندگی حضرت (علیهالسلام)،
۲- کوتاهی مطالب،
۳- نثر لطیف و عاطفی و پیراسته از شعار و پرگویی در شناساندن آن راه دانهای ارجمند به نوجوانان و جوانان،
۴- بررسی ۵۰۰ منبع جهت تدوین کتاب
۱۰. پس از چهل سال
حمید سبحانی صدر
واژه پرداز اندیشه
قیمت: ۱۷ هزارتومان
“پس از چهل سال” گزارشی است مستند از زمینههای اجتماعی و سیاسی صلح امام حسن (علیهالسلام) که منجر به انتقال حکومت اسلامی از اهل بیت پیامبر (ص) به جریان سلطنتی بنی امیه در ابتدای سال ۴١ هجری گردید.
از ویژگیهای این کتاب آن است که نگارش آن تلفیقی از نثر گزارشی و ادبی است. آنجا که تاریخ مستند گزارش میشود از نثری روان استفاده شده و آنجا که به تحلیل میپردازد با قلمی ادبی، مخاطب را با متن کتاب درگیر میسازد. درواقع در نگارش “پس از چهل سال” تاحدودی از سبک نگارشی کتاب “فتح خون” شهید آوینی الهام گرفته شده، و متنهای تحلیلی از زبان “راوی” روایتگری شده است.
از دیگر خصوصیات شاخص “پس از چهل سال”، شخصیت شناسی افرادی است که قبل و بعد از صلح امام (علیهالسلام) نقشی آفریدهاند و شخصیت هرکدامشان، بیانگر یک جریان فکری و سیاسی در فتنههای امروز است. در واقع کوشیدهایم، شخصیتهای آن روزگار را آیینهای برای تماشای ماهیت سران و شخصیتهای مؤثر در این روزهای جامعه دینی مان قرار دهیم تا خط سیر تصمیمات و عملکردهایشان و تاثیر آنها در سرنوشت این کشور، آشکارتر گردد.
۱۱. کریم آل عبا
محسن نعماء
جمکران
قیمت: ۱۳ هزار تومان
کتاب کریم آل عبا در نظر دارد قطرهای از دریای معنویت امام حسن مجتبی (علیهالسلام) به تصویر کشیده کشاند. این کتاب برای گروه سنی نوجوان نوشته و در گروه عناوین «گنجشک های جمکران» چاپ شده است.
برشی از کتاب: امامحسن (علیهالسلام) دستهایش را بهسوی آسمان بلند میکند. زیرلب دعایی میخواند. یکی از نمازگزاران که پشت سرِ امامحسن (علیهالسلام) در صف نماز نشسته، به آسمان نگاه میکند. آسمان در حال دگرگون شدن است. نمازگزار میگوید: «دوستان، نگاه کنید به آسمان. چه اتفاقی دارد میافتد؟!» همه سر بلند میکنند و بهسوی آسمان نگاه میکنند. ناگاه همه با چشمهای خود میبینند که آسمان شکافته میشود و فرشتگانی از آن خارج میشوند که در دست هریک زنبیلی پر از غذا و میوه و خوردنیهای متنوع است! همه تندیسوار خیرۀ این صحنه شدهاند! همه مات و مبهوت ماندهاند. با خود میگویند: «بهراستی فرشتگانی که ما توصیفشان را شنیده بودیم را هم اکنون داریم میبینیم؟! آنهم با زنبیلهایی پر از غذا و آذوقه؟!» فرشتگان پایین میآیند و پایین میآیند و به نزد امامحسن (علیهالسلام) میرسند.
علاقهمندان برای تهیه این کتب میتوانند از طریق کانال«کتاب هیأت» در ایتا، تلگرام و اینستاگرام به نشانی KetabeHeyat و یا تماس و واتساپ با ۰۹۱۹۸۸۰۰۲۵۵ (مجید عرب مختاری) اقدام کنند.
توسط سازمان سمت
«ادبیات الکترونیک» منتشر شد
کتاب «ادبیات الکترونیک» تالیف جمعی از نویسندگان با ترجمه مهدی صداقت پیام از سوی سازمان سمت در ۲۵۲ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۴۰ هزار تومان منتشر شد. کتاب حاضر به عنوان کتابی درسی ترجمه شده برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به عنوان منبعی اصلی برای گرایش ادبیات فارسی و رایانه قابل استفاده است. علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقهمندان نیز میتوانند از این کتاب بهرهمند شوند.
در مقدمه این اثر آمده است: «ادبیات الکترونیک ژانری جدید در ادبیات است که به لحاظ قالب و محتوای متفاوتش هنوز در بسیاری از جوامع دانشگاهی سراسر جهان شناخته شده نیست. در سادهترین تعریف میتوان گفت ادبیاتی است که به صورت چاپی و کتاب در اختیار خواننده قرار نمیگیرد. پیشینه این ادبیات به اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی و فراگیرتر شدن رایانهها باز میگردد؛ در آن دوران رماننویسی به نام مایکل جویس که قبلاً یکی از رمانهایش به صورت کتاب منتشر شده بود، تصمیم به انتشار رمانی گرفت که با هر بار خواندن پایانش تغییر یابد. جویس برای نیل به این هدف به دانشکده علوم رایانه در دانشگاه کارولینای شمالی رفت و با همکاری جی. دیوید بولتر و جان بی. اسمیت نرمافزاری با عنوان «استوریاسپیس» خلق کردند که رماننویسان تجربی با استفاده از آن میتوانستند آثاری بیافرینند که بعدها با عنوان «داستان ابرمتنی» شناخته شد. ظهور اینترنت و گسترش امکانات رایانهها به پیدایش شکل و انواع جدیدی از داستان، شعر و حتی نمایشنامههای اینترنتی منجر شد و البته این روند همچنان ادامه دارد.»
کتاب از ۱۰ فصل تشکیل شده است، مقالات این کتاب به دو حیطه کلی تقسیم میشوند: هفت مقاله درباره ادبیات الکترونیک و سه مقاله درباره نقد ادبی رایانشی. انتخاب این مقالات به این دلیل بود که هر کدام چشماندازی متفاوت از ادبیات الکترونیک را به خواننده عرضه دارند و خوانندگان ارجمند با کنار هم قراردادن این چشماندازها به دیدگاهی کلی درباره ادبیات الکترونیک برسند. از آنجا که این حیطه حتی در ادبیات غرب نیز حیطهای جدید به حساب میآید، واژگان و اصطلاحاتی که منتقدان مختلف برای ارجاع به کار میبرند واژگانی خلاقانه و جدید است و هنوز معادلهای مناسبی در سایر زبانها ندارند. از اینرو، تلاش مترجم بر این بود که هر جا واژهای نامأنوس به نظر میرسد اصل آن را در پانویس بیاورد تا خوانندگان در صورت علاقه به اصل آن رجوع کنند و ابهامشان برطرف شود.
در پشت جلد کتاب نیز آمده است: «از آنجا که همواره ادبیات در قالب کتاب و از طریق صنعت چاپ عرضه شده است، تصور غالب از یک رمان یا یک مجموعه شعر، کتاب چاپ شده یا دست نویسی است که در آن واژهها روی کاغذ نقش بستهاند. ادبیات الکترونیک با ارائه بستری جدید و متفاوت برای نوشتن و عرضه متون ادبی، ژانری کاملاً جدید در ادبیات به حساب میآید که نشان میدهد چگونه ادبیات میتواند فراتر از چیزی باشد که کتاب و کاغذ و صنعت چاپ به ما عرضه کردهاند. در این کتاب، خواننده با ویژگیهای ادبیات الکترونیک، تاریخچه آن، امکانات روایی و روشهای خواندن آن و همچنین تحلیلهای کمی و نقد رایانشی در مطالعات ادبی آشنا میشود.»
گرسنگی فرهنگی
موسی بیدج درباره وضعیت فرهنگ و ادبیات در دولت دوازدهم و خلاءهایی در این زمینه که نیاز به حمایت دارند، اظهار کرد: فرهنگ جریانی است که مستقیما به مقطعی یک، دو یا چهارساله مربوط نمیشود. اگر مشکلات اساسی در آن وجود داشته باشد، اصل موضوع را در چهار سال هم تحت تاثیر قرار نمیدهد (شاید مقدار کمی بهتر یا بدتر شود) لذا من معتقد نیستم که برای آن محدوده و سن و سال قائل شویم.
او در عین حال با بیان اینکه قاعدتا وضعیت خوب نیست، گفت: زمانی کتابهای من در پنجهزار نسخه منتشر میشد، حالا انگار من عمر حضرت نوح یافتهام که کتابهای منِ نوعی به ۵۰۰ نسخه و بعد به ۲۰۰ نسخه رسیده است. بعضی از ناشران هم یواشکی میگویند که ۵۰ نسخه از کتاب را چاپ میکنیم و اگر فروش رفت، ۵۰ نسخه دیگر هم منتشر میکنیم، یا اگر خیلی کتاب مهمی باشد، در ۵۰۰ نسخه منتشر میشود. آیا این با ملتی با پیشینه دیرین فرهنگی تناسبی دارد؟ من فکر میکنم هیچ تناسبی ندارد. از اینکه برای یک ملت ۸۵ میلیونی، ۲۰۰ نسخه کتاب چاپ کنیم، باید به قبا و عبایمان بربخورد، باید در این زمینه فکر کنیم. لذا مشکل ما یکیدوتا نیست.
این مترجم ادبیات عرب همچنین به تاثیر شیوع ویروس کرونا بر وضعیت فرهنگ اشاره و بیان کرد: در این دو سال اخیر هم کرونا مزید بر علت شده است، البته اصل علت نیست. این روزها دیگر کسی دل و دماغی ندارد؛ چون ناشر نمیتواند چیزی چاپ کند، ابزار چاپ سرسامآور گران شده و برای همین جرات و ریسک نمیکند تا کتابی منتشر کند و رسانهها هم اینقدر فراوان شده و چاپهای غیرقانونی هم زیاد شده و همه اینها دست به دست هم داده و باعث شدهاند که وضعیت فعلی به وجود بیاید.
موسی بیدج افزود: مشکل دیگری هم در بخش پخش داریم؛ خیلی از نویسندگان - بهخصوص جوانان - حتی اگر بخواهند کتابی را با پول خودشان هم چاپ کنند، کسی را پیدا نمیکنند که بخواهد آن را توزیع کند، چون ناشران و شرکتهای پخش چنین فضایی را به وجود آوردهاند و در نهایت طوری شده که منِ نویسنده کمتر رغبت میکنم چیزی بنویسم.
او در ادامه و با بیان اینکه پایههای فرهنگ ما بر اساس نوشتن است، اظهار کرد: فرهنگ دو پایه دارد؛ یکی از آنها، اندیشه است که باید به نوشته درآید، این نوشته میتواند تالیف و ترجمه باشد. این دو بال یک پرنده را به پرواز درمیآورند. وقتی این دو مشکل پیدا کنند، چطور میتوانیم برای بهتر شدن فرهنگمان تلاش کنیم؟ فرهنگی که باید حقش را ادا کنیم، نه اینکه بگوییم جزء کشورهای پیشرفته فرهنگی شویم، نه، ما حتی به نقش قبلی خودمان هم برگردیم، خیلی خوب است.
بیدج سپس به اینکه ما را در کشورهای مختلف به فرهنگ میشناسند، اشاره کرد و گفت: ما باید قدر این اهالی فرهنگ و هنر را بدانیم و به آنها اهمیت بدهیم و حرفشان را بشنویم؛ این یکی از نکات خیلی مهم است که حرف نویسنده، مترجم، پژوهشگر، استاد دانشگاه، اهالی تئاتر و موسیقی را دقیق بشنویم و مشکلاتشان را بدانیم و بر اساس آنها برنامهریزی کنیم. اما این توجهات را مقداری کمتر داریم و لذا باعث شده تا انقطاع و گسستی ایجاد شود و در نهایت منِ نویسنده کمتر رغبت میکنم بنویسم. اگر هم بنویسم یا جایی برای چاپ نیست یا اگر باشد هم دل و دماغی برای چاپ نیست. اینها شاید فقط بخشی از کل مشکلات حوزه فرهنگ و ادبیات باشد، مسائل دیگری هم باعث شده که اولویتهای ما از فرهنگ رویگردان شود.
او ادامه داد: امروزه اگر ۱۰ اولویت را برای سبد خرید خانوار در نظر بگیریم، کتاب و فرهنگ در آن نیست، چون آدم اول باید خیالش راحت شود، نان دارد، بعد هم اجاره خانه، لباس و دیگر ملزومات. اما وقتی کتاب نباشد، این ملت گرسنه میماند؛ گرسنه فرهنگی. باید برای این فکری کنیم. اینکه دستوری عمل کنیم، فایدهای ندارد، باید به دل اهالی فرهنگ رجوع کنیم و حرف دلشان را بشنویم.
موسی بیدج همچنین در پاسخ به پرسشی در خصوص انتظاراتش از دولت جدید و همچنین درباره ناامیدی برخی اهالی فرهنگ بیان کرد: ناامیدی بدترین بیماری یک فرهنگ و اهالی آن است چون ما به امید و انتظار زنده هستیم. اگر امید نداشته باشیم، هیچ کاری نمیتوانیم انجام دهیم، حتی آن مسئول هم اگر امیدی نداشته باشد، کاری نمیکند. اما مسئولان فرهنگی باید درددل اهالی فرهنگ را بشنوند و بعد بر اساس این، آنچه را در صلاح و اولویت است، انجام دهند. مسئله فرهنگ، مسئلهای نیست که یکروزه بخواهد از این رو به آن رو شود. بالا آمدن فرهنگ یک جامعه قطرهقطره صورت میگیرد و نه دریادریا. ممکن است اتفاقات دیگری یکدفعه در این مملکت بیفتد، مثلا وضعیت اقتصادی خراب است اما یک عده میتوانند با ترفندی یکشبه پول فراوان گیرشان بیاید، اما فرهنگ یکشبه به وجود نمیآید و به تلاش فراوان نیاز دارد.
این شاعر و مترجم در ادامه اظهار کرد: من همیشه امیدوار هستم و همیشه میگویم که انشاءالله درست میشود. اما این در وجود من است که روحیه خودم را زنده نگه دارم و بقیه را هم امیدوار کنم. از اینکه مسئولان هم این را انجام میدهند یا نه، خیلی اطلاعی ندارم. اگر دوستان دیگر فکر میکنند که هیچ اتفاقی نمیافتد، نه، هیچ چیز در جهان ناممکن نیست، ممکن است بدتر شود یا بهتر. البته دولت فعلی هنوز یک هفته است که سر کار آمده و ما بر چه اساس بگوییم که سال آینده اتفاق بدتر یا بهتری خواهد افتاد. ما نمیخواهیم ملتمان در میان ملل جهان سرافکنده شود. فرهنگ ما همان است که دیگران میدانند، همانطور که ۶۰ مترجم در جهان عرب خیام را ترجمه میکنند و ۱۰، ۱۵ مترجم حافظ را ترجمه میکنند. و شاعر مصری به من میگوید که «چرا از «شاهنامه»، گوهری که دارید، محافظت نمیکنید؟! در کتابفروشیهای مصر آن را به گالینگور منتشر کردهاند، اما آنقدر گران است که کمتر کسی میتواند بخرد. شما این را ارزان چاپ و توزیع کنید». همه اینها نشان میدهد ما اهالی فرهنگ هستیم و چراغ این اهالی فرهنگ باید روشن باشد. درست است که ما مشکل اقتصادی و سیاسی داریم اما ما باید با فرهنگمان حسن نیت و قدرتمان را به جهان نشان دهیم.
توسعه فردی کتابداران؛ مولفه ضروری مدیریت بحران در ایام کرونا
پرواضح است که فعالیت های منابع انسانی جزء مهمی از استراتژی در سازمان هاست. چرا که سرمایه های انسانی و دارایی های فکری، مهمترین دارایی هر سازمان اند. همچنین منابع انسانی پرهزینه ترین مقوله هر سازمان محسوب میشوند؛ هزینه هایی مانند حقوق و دستمزد، آموزش و ... . لذا توجه به نیروی انسانی و ارتقای آنها از هر نظر در هر سازمانی مساله بسیار مهمی است. در واقع با اطمینان می توان گفت اگر نیروی انسانی هر سازمانی در جهات مختلف مثل تحصیلی، فرهنگی، تعاملات و ارتباطات، اخلاقی، فردی و اجتماعی رشد کند، بخش اعظم مشکلات سازمانی حل خواهد شد؛ چرا که تصمیم گیری های سرنوشت ساز سازمانی توسط همین نیروی انسانی انجام می شود.
اغلب سازمان های پیشرو و متعالی به تدوین و اجرای نقشه راه توسعه فردی به عنوان یک استراتژیِ اثربخش، مستمر و دائم، روی آورده اند. تغییرات گسترده و چالش هایی که سازمان ها با آن مواجه هستند، لزوم ارزیابیِ عملکرد، بهبود توسعه فردی و ارتقاء آن را بیش از پیش آشکار ساخته است.
نکته قابل تامل در طراحی الگوی توسعه فردی این است که انسان موجودی غیرقابل پیش بینی و واکنش های او بعضا غافلگیر کننده است؛ لذا ورود به مباحث مربوط به رشد و توسعه انسانی و به طور کلی مباحثی که به نوعی با انسان در ارتباط است، امری بسیار دشوار، وقت گیر و پرزحمت است ولی در عین حال سرانجام کار بسیار اثرگذار، سودمند و کاربردی خواهد بود. اساسا در پروژه های مرتبط با انسان خصوصا حوزه روانشناختی، هیچ قطعیتی وجود ندارد.
به طور کلی پرداختن به مساله توسعه فردی در تمامی سازمان ها ضروری به نظر می رسد به خصوص سازمان هایی که به نوعی با کاربر و ارباب رجوع سروکار دارند که کتابخانه ها از جمله این سازمان هاست.
با توجه به شیوع کرونا در کشور، نحوه فعالیت و رویکرد کتابخانه ها نیز تغییر کرده است. این تغییر شرایط بعضا برای کاربران دشوار و گاهی غیر قابل تحمل است؛ حتی گاهی تطبیق یافتن با اوضاع فعلی برای کتابداران نیز سخت و دشوار است. به همین جهت است که بحران کرونا، سبک و رویه کاری و حتی رفتاری کتابداران را تغییر داده است. از سویی مقابله با خود بحران کرونا و مدیریت بحران کرونا در کتابخانه ها یک مساله مهم است که خود نیاز به تدبیر و تعیین رویکرد و خط مشی مناسب دارد؛ از سویی دیگر آسیب هایی که کرونا به روح و روان کتابداران وارد میکند و باعث ایجاد تنش و آسیب های روحی می شود مساله دیگری است که ضرورت به کارگیری راهبرد توسعه فردی را چندین برابر می کند. پرداختن به توسعه فردی همیشه و همه جا برای همه افراد مهم بوده اما در زمان کنونی و با توجه به شرایط فعلی ضرورت پرداختن به آن و اجرای آن به صورت جدی در کتابخانه ها امری غیر قابل انکار است. اگر مهارت های توسعه فردی به کتابداران آموزش داده نشود و توسعه وتعالی انسانی جدی تلقی نشود، نمی توان نسبت به جدی گرفتن الگوی مدیریت بحران کرونا در کتابخانه ها امیدوار بود؛ چرا که بحران کرونا آنقدر باعث فرسایش ذهنی و روحی شده که اگر کتابداران به ارتقای مهارت های شخصی خود اقدام نکنند در مقابل این بحران نخواهند توانست رویکرد مناسبی اتخاذ کنند، تصمیمات درست بگیرند و اقدامات شایسته را انجام دهند.
توسعهفردی چیست و چگونه بهکتابدارانکمک میکند علیرغم اپیدمیکرونا، پویا و سرزنده بمانند؟
برنامه توسعه فردی یک برنامه زمان بندی شده مکتوب در جهت رشد و توسعه افراد و در واقع یک نقشه راه است. تصویر وضعیت موجود و طراحی مسیر بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب به نوعی ارکان توسعه فردی را تشکیل می دهد. به اعتقاد چانگوچو (۲۰۱۳) و داونر توپرایس (۲۰۱۴)، برنامه توسعه فردی دربرگیرنده مفاهیمی چون خودارزیابی، تعیین نقاط قوت و ضعف، یادگیری انعکاسی، دریافت و به کارگیری بازخورد و انگیزه بخشی مافوق و یا منتور است. شناسایی نیازهای یادگیری، برنامهریزی فعالیت هایی برای توسعه شایستگیها و رصد بازخوردهای حاصل از ارتقای توانمندی های افراد، شاکله یک برنامه توسعه فردی است. این برنامه به معنی پذیرفتن سهم موثر و مهم فرد در یادگیری و پرورش قابلیت هایش از طریق فرآیندی شامل ارزیابی، عکس العمل و انجام اقدامات اصلاحی است (للهگانی، ۱۳۹۹).
توسعه فردی منابع انسانی بر ابعاد توانایی، کمک، مشوق، ارزیابی و اعتبار عملکرد سازمانی تاثیر دارد و به طور کلی توسعه فردی نیروی انسانی به عنوان یکی از شاهرگ های بقا و شکوفایی کارمندان سازمان، نقش کلیدی در عملکرد سازمان به خصوص در شرایط بحرانی دارد (تذکری و همکاران، ۱۳۹۹).
مدیریت بحران کرونا در کتابخانه ها:
مدیریت بحران سازمانی به عنوان فرایندی نظامیافته است که طی این فرآیند سازمان تلاش میکند بحرانهای بالقوه را شناسایی و پیشبینی کند. سپس در مقابل آنها اقدامات پیشگیرانه انجام دهد تا اثر آن را به حداقل برساند. برای اجرای این فرآیند باید مشخص شود که بحران در چه مرحله از عمر خود قرار دارد تا بتوان نسبت به اقدامات پیشگیرانه و یا هر اقدام مناسب، تصمیم درستی اتخاذ کرد و روشهای صحیحی به اجرا آورد. الگوی مدیریت بحران در کتابخانهها، زمینه مناسبی برای درک مفاهیم مرتبط با بحران های کلیه فعالیتها و رویکرد سیستماتیک برای مدیریت آنها در کتابخانه فراهم میآورد. استقرار سیستم مدیریت بحران، کتابخانه ها را جهت بهبود کارایی و اثربخشی عملکرد فرآیندها، میزان دستیابی به اهداف، الزامات قانونی، تعهدات ایمنی و سلامت شغلی یاری میدهد. به اعتبار موضوع، بحرانها در اشکال مختلف سیاسی، فرهنگی، بهداشتی و اجتماعی ظهور مییابند. مساله اصلی که در مطالعات بحرانها با آنها مواجهیم، مدیریت صحیح آنهاست.
سه عامل اصلی در جریان مدیریت بومی بحران در کتابخانه های مورد پژوهش دخالت داردکه عامل اول مدیریت بحران برون سازمانی است که شاخص های بومی آن به ترتیب اولویت، توجه به ارزش های مذهبی، اخلاقی و اجتماعی و روحیه امدادرسانی، تشریک مساعی و همکاری بین کارمندان(بعد فردی)، استفاده از روش های انگیزشی جهت مقابله با بیانگیزگی و بیرغبتی کارمندان، استفاده از نظرات همه کارمندان در تصمیم گیری های کلی و جزئی سازمان و استقبال از انتقادات و پیشنهادات آنان(بعد فرصتهای انگیزشی) است. آنچه ملموس است این که در جامعه ایران بیش از هر چیز ارزش های مذهبی و اخلاقی و استفاده از روشهای انگیزشی در اجرای مدیریت بحران در سازمان ها بایستی در نظر گرفته شود (فرهودی، ۱۳۹۶). همان گونه که ملاحظه می شود در تمامی شاخص های مربوط به مدیریت بحران برون سازمانی، نقش کتابداران و مهارت ها و توانمندی های آنها بسیار موثر است؛ به عبارت دیگر اگر کتابداران به موازات بحران هایی که کتابخانه را در گیر میکند، به توسعه مهارت های فردی خود نپردازند، نمی توانند از عهده مدیریت بحران برآیند.
دومین عامل مدیریت بحران، مدیریت بحران در محیط عملیات برون سازمانی است که شاخص های بودجه بندی، ارتباطات سازمانی و تکنولوژی اطلاعات در این دسته بندی قرار میگیرند. یادگیری فناوری های جدید و جذب بودجه و مهارت های مربوط به آن و نیز برقراری ارتباطات مثبت سازمانی چه با سایر سازمان ها چه در داخل سازمان از جمله مهارت هایی است که نیاز به توسعه و ارتقاء دارد که در سایه آموزش و یادگیری- که یکی از مهمترین مولفه های توسعه فردی است- انجام می گیرد. لذا در این مرحله از مدیریت بحران نیز لازم است کتابداران به بحث توسعه فردی خود به صورت جدی نگاه کنند. سومین عامل در جریان مدیریت بحران، مدیریت بحران درون سازمانی است که شاخص های بومی آن، توسعه کمی و کیفی تحصیلات تکمیلی، به اشتراک گذاری دانش و انتشار کتاب و مجلات علمی(بعد مدیریتی) است. همان گونه که نتایج پژوهش ها نشان می دهد، بحران هایی در سازمان ها وجود دارد که پنهان هستند و از این بابت بیشتر مورد غفلت واقع می شوند از جمله اختلالات روانشناختی که در طولانی مدت در اثر کرونا ایجاد می شود که معمولا کمتر از آسیب های جسمی و فیزیکی کرونا قابل رویت است؛ بنابراین کم اهمیتتر تلقی می شود؛ علیرغم اینکه خسارات و صدمات ناشی از آن به شدت بر تمامی جوانب و فعالیت های کتابخانه اثرگذار است. لذا اگر کتابداران به بحث روان خود در جریان بحران کرونا نپردازند و از کنار این مساله به سادگی عبور کنند، در آیندهای نه چندان دور آسیبهای روحی ناشی از کرونا به آنها اجازه انجام فعالیتهای روزمره کتابخانه را نخواهد داد؛ چه رسد به مدیریت و کنترل بحران کرونا در طولانی مدت! لذا جهت مدیریت بحران کرونا و کاهش صدمات ناشی از آن در فعالیت های کتابخانه، ضروری است کتابداران به توسعه فردی خود در زمینه مسائل روانشناختی نیز توجه ویژه داشته باشند.
|
|
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9590/29110/100041
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9590/29110/100042
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9590/29110/100043
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/9590/29110/100044
|
عناوین این صفحه
- معرفی یازده کتاب با موضوع گفتار، سیره و زندگانی امام حسن مجتبی
- «ادبیات الکترونیک» منتشر شد
- گرسنگی فرهنگی
- توسعه فردی کتابداران؛ مولفه ضروری مدیریت بحران در ایام کرونا