روانشناسی شبکه های اجتماعی
مهدیه عربیه - روان شناس بالینی
آیا شما از آن دسته افرادی هستید که به جای دید و بازدید و دیدار حضوری وچهره به چهره با اعضای خانواده ودوستانتان از طریق پیامک یا حال واحوال از طریق واتساپ و تلگرام یا ایستاگرام استفاده می نمایید؟
گاهی فکر می کنید زندگی بدون شبکه اجتماعی سخت است ولی به این قکر کرده اید که شبکه اجتماعی امکان دارد به روح وروان وجسم شما آسیب شدید وارد نماید .
شاید تکنولوژی به نفع سلامت و روح وجسم شما باشد . آیا تا بحال برایتان پیش آمده تلفن همراه خود را در خانه جا بگذارید یا به اینترنت وصل نباشید احساس اضطراب وکمبود کنید؟ یا از لفظ بدون اینها نمی توانم زندگی کنم استفاده نمایید؟ گاهی آنقدر جوانان ما به تکنولوژی وابسته می شوند که می توان از لفظ اعتیاد در رابطه باآنها استفاده نمود . در سال 1979 در دانشگاه بوستون از بیش از 500 نفر خواسته شد نیازهای روزانه خود را ثبت نمایند بعد از نیاز سنجی مشخص شد در صد این نیازها براساس فراوانی سیگار ـ خواب ـ غذا بود ، همین تحقیق در سال 2009 در این دانشگاه تکرار شد و جالب بود که این بار یکی از اصلی ترین نیازها استفاده از وسایل الکترونیکی مثل تلفن همراه ولب تاب و اینترنت بود .
از این تحقیق محققان به این نتیجه رسید که مقاومت افراد در مقابل تمایل به چک کردن ایمیل ها وارسال در شبکه های اجتماعی وکنترل پیامک ها کمتر از مقاومت آنها در مقابل گرایش به سیگار نیست ودریک تحقیق در ژاپن نشان داده شده افرادی که وسواس چک کردن ایمیل ها وپیامک ها ی خود را دارد احتمال اینکه به افسردگی مبتلا شوند دو برابر دیگر افراد می یاشد. امروزه اگر افراد روحیه خوبی نداشته باشند سراغ اینترنت و شبکه های اجتماعی می روند. ولی باید بدانند که اینکار به احتمال زیاد حالشان را بدتر میکند در چند تحقیق در کشور های مختلف جهان نشان داده شده که گرایش به شبکه های اجتماعی اعتماد به نفس افراد را می گیرد. دکتر سوزان چندلر از مرکز روانپزشکی ویسکانیسن میگوید ببینید معمولا در چه زمانی و در چه حالتی به شبکه اجتماعی سر میزنید (زمانیکه در خانه کاری ندارید – یا در محل کار – یا وقتی خسته هستید ویا...) در مجموع در شرایط تفریح نیستید ولی در شبکه های اجتماعی چه می بینید؟ سفر – شادی – تفریح ... چون انسان ها بیشتر وقت ها لحظات خوش خود را به اشتراک میگذارند و از مشکلات و سختی ها چیزی نمی گویند ، خوب طبیعی است که دید شما با دیدن چنین لحظاتی نسبت به خودتان منفی می شود.
فناوری ابزار مفیدی است ولی اکثر ما نمی دانیم چگونه از آن استفاده نماییم و همین مسئله باعث می شود که همین ابزار خوب به ابزار مخرب تبدیل شود.
مثلا شما هر چقدر صفحات شبکه های اجتماعی خود را دوست داشته باشید آیا ارزش آن را خواهد داشت که سلامتی روح و روان خود و خانواده را به خطر بی اندازید؟
چون استفاده زیاد از شبکه های اجتماعی باعث می شود که وقت کمتری را برای خانواده و دوستان و عزیزان خود داشته باشید و این امر باعث ناراحتی و کدورت می گردد و نا خودآگاه تمام عزیزان خود را از دست خواهید داد. توجه بیش از حد افراد در دنیای مجازی باعث از بین رفتن هویت اصلی خود گردیده و کم کم از دنیای واقعی فاصله گرفته و از رسیدن به اهداف اصلی زندگی خود باز می مانند. گاهی افراد موضوعاتی که در زندگی خصوصیشان از آن به عنوان راز یاد می کنند و کمتر نزد خانواده و دوستان و آشنایان از آن صحبت به میان می آورند بی پروا و به آسانی در فضای مجازی بیان می نمایند غافل از اینکه نسبت به شبکه های اجتماعی اعتیاد پیدا نموده اند و جدا شدن از این فضا بسیار سخت و دشوار خواهد بود.
میتوان شبکه اجتماعی را بدین شکل تعریف نمود که یک مجموعه ای از نهادهای اجتماعی شامل مردم ، سازمان ها که به وسیله مجموعه ای از روابط معنی دار اجتماعی به هم متصل می باشند و با هم در به اشتراک گذاشتن ارزش ها تعامل دارند در شبکه اجتماعی امروز واسط اصلی ، جامعه مجازی آنلاین و ارتباطات کامپیوتر می باشد.
پس شبکه های اجتماعی به افراد این امکان را می دهد که در فضای مجازی به گپ و گفت آنلاین ، پیام های الکترونیک ، انتقال تصویر و صدا که دارای تنوع زیادی هم می باشد خود های زیادی در دنیای مجازی می سازند که در دنیای واقعی و مادی شاید هیچ وجود خارجی نداشته باشند. استفاده از هویت جعلی باعث هنجار شکنی در جامعه است و دیگر هیچ کس دارای حریم خصوصی نمی باشد در این زمان تکنولوژی از فرهنگ و هویت واقعی پیشی گرفته که همین امر باعث بر خورد های غیر منطقی و اصولی بین افراد جامعه را در پی خواهد داشت. متاسفانه یکی از مواردی که در شبکه های اجتماعی رایج گردیده راستی آزمودن همسران می باشد که باعث از بین رفتن اساس زندگی زوج ها در دنیای واقعی گردیده است و گاهی آنها را دچار طلاق عاطفی یا با بگو مگوهای زوجین تا مرز طلاق پیش می برد.
فضای مجازی و شبکه اجتماعی یکی از پدیده های این قرن توسط انسان می باشد که با قابلیت های فراوان بخش های مختلف زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و هدف اصلی آن برداشتن فاصله ی جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تغییر و تحول اساسی در ارتباطات و تبادل اطلاعات است ولی متاسفانه این روزها بسیاری از سواد رسانه سواد اینترنتی و سواد دیجیتالی صحبت می کنند که اکثراٌ فاقد این آمادگی و داشتن این سواد می باشند و همین امر باعث سو استفاده افراد ناباب و جاسوسی می گردد.